Trích Dẫn! 二

19.

"Phải nói thật với bạn rằng tôi vẫn đang băn khoăn không biết có nên cho xuất bản cuốn sách này không.

Thiên hạ muôn vàn thị hiếu khác nhau, có những người chẳng có chút đầu óc hài hước nào, lại còn vô cảm và thủ cựu một cách vô lý, đến mức thà rằng mình cứ mặc kệ vui chơi cho sướng cái thân chứ chả tội gì suốt đời trăn trở mong giáo huấn hoặc mua vui cho một công chúng vốn sẽ chỉ biết khinh rẻ chứ mong gì đến chuyện biết ơn những nỗ lực của mình.

Hầu hết độc giả có biết gì về văn chương đâu; nhiều người còn khinh miệt văn chương là đằng khác.

Với kẻ thô thiển thì bất kì cái gì không đủ thô thiển cũng đều là nặng đầu cả; còn với kẻ tinh tế thì hễ không sặc mùi điển cố là đều bị coi là thô lậu hết.

Người thì chỉ biết thích những thứ cổ điểm; người khác lại chỉ biết thích những tác phẩm của chính mình. Kẻ thì nghiêm cẩn đạo mạo đến mức ghét bỏ tất cả những gì là hài hước, kẻ thì đầu óc nửa vời đến độ không thể chịu được một ý tưởng thông mình sắc sảo.

Có kẻ bị nô lệ vào câu chữ đến mức bất kỳ cái gì có vẻ ngầm chứa nghịch ý cũng làm cho họ giật mình sợ hãi như phải bỏng. Lại có kẻ cứ mỗi lần phát biểu là một lần lạc đề không biết vừa nãy mình mới nói gì.

Rồi lại còn những nhà phê bình chỉ biết lớn tiếng phê phán tuỳ tiện như thể họ luôn say rượu giữa công chúng. Bọn người này túm lấy những tác phẩm của bạn như thể đô vật túm lấy tóc đối phương và cứ thế kéo bạn xuống, trong khi họ vẫn nhơn nhơn vì không ai có thể túm lấy một sợi tóc học vấn nào trên những cái đầu vô sinh hói nhẵn của họ.

Vẫn chưa hết, nhiều độc giả còn vô ơn đến mức ngay cả khi họ rất ưa thích một cuốn sách nào đó, họ vẫn không dành cho tác giả được một chút cảm tình nào. Họ giống như đám thực khách chỉ biết tọng đầy những sơn hào hải vị của bữa tiệc rồi cứ thế ra về không một lời cảm ơn chủ nhân.

Vậy thì tại sao phải lao tâm khổ tứ soạn một bữa tiệc trí tuệ cho một công chúng có những thị hiếu khó chìu và chất chưởng đến thế, với một ý thức biết ơn sâu sắc đến thế!"

• từ Bức thư của Thomas More gửi Peter Gilles | "Utopia" Địa đàng trần gian •