İnsanın ismi karakterini etkiler mi?
İsimlerin insan üzerindeki etkisi büyüktür. İsmin lafzından daha ziyade etki eden, kişinin zihninde oluşturduğu mânâdır. Bu sebeple çocuklara İslam büyüklerinin ismi yahut manası güzel olup zihinde güzel etki edecek isimler konulması gerekir. Eğer bir isim çocuğun zihninde hiçbir mana ifade etmeyecekse o isim konulmamalıdır.
Farsça ya da diğer dillerde manası güzel olan isimleri koymak da caizdir. İslamiyet’e uygun olmayan isimleri Peygamber Efendimiz değiştirmiştir. Ve yine Allah Rasulü Müslüman olanların eski adlarını değiştirmelerini istemiş ve manaları güzel olan isimler koymalarını emretmişlerdir. Yine bazı isimleri manaları kötü olduğu için, bazılarını da manası güzel olsa da kullanırken kişi üzerinde olumsuz etkiye sebep olacağı için değiştirmiştir. Mesela Berre ismi “iyi insan, kusursuz, günahsız kimse” manasına gelmektedir. Fakat Peygamber Efendimiz kişide gurur ve kendini beğenmeye sebebiyet vereceği için bu isimdeki birinin ismini Zeynep’e çevirmiştir.
Anne-babalar çocuklarına isim koyarken anlamsız, hoş olmayan isimlerden kaçınmalıdırlar. İslam dünyasında kullanılan ve anlamı güzel olan isimlere yönelmelidirler.
Yine birtakım isimlerin de manası güzeldir fakat tevhide aykırı olacağı için konulması yasaklanmıştır. Bunlar Allah’ın (c.c.) en sevmediği isimlerdir. Mesela; Melik-ül emlak (mülklerin maliki) gibi isimler sadece Hz. Allah’ın şanına layık olan ve yalnız onun kullanabileceği isimlerdir. Yine Süfyan bin Üyeyne; “Şahanşah (şahların şahı) bunun bir başka örneğidir.” buyurmuştur.
İsim Mevzuunda Dini Boyut Nedir?
Yeni doğan çocuğa kısa bir süre içinde güzel isim koymak anne-babaların en önemli görevlerindendir. Çocuğa konulan isim hem bu dünyada hem de ahirette geçerlidir. Peygamber Efendimiz (sav) güzel isim koymanın ehemmiyetini şöyle açıklamıştır. “Sizler kıyamet günü isimlerinizle ve babalarınızın ismiyle çağrılacaksınız. O halde isimlerinizi güzel yapın.” Bu çağırma işlemi Allah tarafından görevlendirilen bir melek tarafından gerçekleştirilecektir. Kimse kıyamet günü Cenab-ı Hakk’ın huzuruna çıkarken hoş olmayan bir isimle çıkmak istemez. Bu sebeple kötü isimlerin konulmamasına dikkat edilmelidir.
İslamiyette isim koymanın ehemmiyetiyle alakalı Peygamber Efendimiz'in birkaç hadis-i şerifine göz atalım:
- Allah indinde en güzel isimler Abdullah ve Abdurrahman’dır. (Müslim )
- Üç oğlu olup da birine adımı vermeyen cahillik etmiş olur. (Taberani)
- Çocuğun babası üzerindeki haklardan biri de ona güzel bir isim koyması ve terbiyesini güzel yapmasıdır.
Allah Rasulü çocukluğunda güzel isim verilmemiş olan pek çok sahabenin ismini değiştirmiştir. Mesela; huzuruna gelen bir sahabeye isim sormuş, “Zahim” cevabını alınca de bu ismi beğenmemiş ve “Beşir” ismini vermiştir. Böylece sıkıntı manasına gelen bir ismi neşeli, müjdeci manasına gelen bir isimle değiştirmiştir. Yine “Asi” (isyan eden) isimli bir sahabenin adını “Muti” (itaat eden) ismiyle değiştirmiştir.
Bir gün Peygamber Efendimiz bol sütlü bir deve hakkında “Bunu kim sağacak?” diye sordu. Bir adam ayağa kalkmıştı ki Peygamberimiz ismini sordu. Adam "Mürre" (acı) diye cevap verdi. Peygamberimiz ona “Otur.” dedi. Tekrar “Kim sağacak?” diye sordu. Bir adam daha kalktı. Peygamberimiz ona da ismini sordu. "Harb" (savaş) cevabını verince ona da “Otur.” dedi. Sonra bir adam daha kalktı. Peygamberimiz ona da ismini sordu. Adam "Ya’iş" (yaşıyor) deyince Peygamberimiz “Sen sağ.” buyurdu.
