KAÇTIĞIMIZ GERÇEKLER

DİNİMİZDE KINAMAK YANi LAF TAŞIMA HÜKMÜ

Değerli kardeşim!

Hz. Peygamber (s.a.s) "Din kardeşini, bir suçundan dolayı ayıplayan kimse, o suçu kendisi de işlemedikçe ölmez" (Tirmizî, Kıyamet, 53) buyurarak, müslümanların, hatalarından dolayı birbirlerini kınamaları ve hor görmelerinin, kendileri için ne derece kötü bir sonuca yol açtığına dikkat çekmiştir.

Ey müminler! Bir topluluk diğer bir topluluğu alaya almasın. Belki de onlar, kendilerinden daha iyidirler. Kadınlar da kadınları alaya almasınlar. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kendi kendinizi ayıplamayın, birbirinizi kötü lakaplarla çağırmayın. İmandan sonra fâsıklık ne kötü bir isimdir! Kim de tevbe etmezse işte onlar zalimlerdir.

Bu ayetle ilgili olarak bir çok nüzul sebebi rivayet edilmiştir.

1. Temim oğullarından bir kısım insanların, Bilal-i Habeşi, Selman Farisi, Ammar, Habbab ve Füheyre gibi bazı sahabeleri alaya almaları üzerine inmiştir.

2. Peygamber (s.a.v.)'in zevcelerinden bir kısmının boyu kısa olan diğer bir zevcesini yani Ümmü Seleme'yi ayıplamaları üzerine inmiştir.

3. Bir defasında Safiye binti Huyey, Hz. Peygamber (s.a.v.)'e geldi ve kadınların kendisini Yahudi kızı diyerek ayıpladıklarını bildirdi. Peygamber (s.a.v.) de: ''Babam Harun, amcam Musa ve eşim de Muhammed'dir deseydin ya'' buyurmuştur. Ayet bu olay üzerine inmiştir.

Bu ayette üç şeyi yasaklamaktadır: Alay etmek, ayıplamak, kusur aramak ve kötü lakap takmak.

Alay Etmek

Bir müminin diğer bir mümini alaya alması, onu küçümsemesi ve hakir görmesi haramdır. Zira, hakarete uğrayan kümse Allah katında daha sevimli ve mertebesi daha üstün olabilir.142 Allah (c.c.) bütün alay çeşitlerini men etmiştir. Hiçbir mümin diğer bir mümini fakirliği veya işlediği günahından dolayı alaya alması helal değildir.143

İslam, ideal cemiyet nizamı, yüce bir edep ve ahlaka sahiptir. Bu nizamda her ferdin bir şahsiyeti vardır ki, buna dokunulamaz. Ferdin haysiyeti, toplumun haysiyetidir. Herhangi bir ferde tecavüz bizzat insanın kendine tecavüzü gibidir. Çünkü İslam toplumu bir bütündür...144

Müminlerin birbirlerine karşı davranışlarında, aralarında hiç kimseyi alaya almamaları, Allah'ın emrettiği hususlardan bir tanesidir. İnsanlarla alay etmek, onları küçük görmek demektir. Halbuki insanları küçük görmek dinen yasaklanmıştır. Peygamberimiz (s.a.v.) ''Bir kişiye müslüman kardeşini küçük görmesi şer olarak yeter''145 buyurmuştur.

Yüce Allah ''İnsanları diliyle çekiştiren, kaş ve gözüyle işaretler yapıp alay eden her fesad kişinin vay haline''146 buyurarak alaycı insanların akıbetinin kötü olacağını ''alay edene elem verici azap verileceğini''147 ve bunun kafirlerin bir vasfı olduğunu148 bildirmiştir.

Ayette geçen kavm kelimesi aslında kaimin çoğuludur. İş gören, kendini savunmaya kalkışabilecek erkek topluluğu demektir.149

Ayıplamak

"Kendi kendinizi ayıplamayın'' ayeti kardeşliği bazen ikinci etkendir.

Lezm, kusur, araştırmak gıybet etmek, ayıplamak, kaş-göz işaretleriyle yermek, incitmek, bir insanın yüzüne karşı eğlenmek veya onu dil ile yaralamak manasına gelir.

Taberi, bu ayeti ''kendi kendinizi öldürmeyin'' ayetiyle izah eder ve ''bazınız bazınızı öldürmesin'' demektir.

Kurtubi ise: ''kendi kendinize selam verin'' mealindeki ayetle açıklar ve ''bazının bazınıza selam versin'' demektir.

O zaman ''kendi kendinizi ayıplamayın'' demek, biriniz diğerinizi ayıplamasın demek olur. Çünkü kardeşin kardeşi ayıplaması kendisine döner. Bu durumda ayıplayan, dolaylı olarak ayıplanan durumuna düşer.