Psychologia Według Nastolatki

Fobia społeczna i antropofobia

Fobie społeczną zna chyba każdy, ale antropofobia nie jest aż tak popularna. Dlaczego umieściłam te dwa zaburzenia lękowe w jednym rozdziale? Jaka różnica jest pomiędzy nimi? Oba te zaburzenia dotyczą kontaktów z ludźmi, a antropofobia jest określana jako silniejszy przypadek fobii społecznej.

Zacznę od fobii społecznej. Czym jest?

Fobie społeczną definiuje się jako zaburzenie lękowe charakteryzujące się doświadczaniem przez chorego silnego lęku przed sytuacjami społecznymi, w których osoba zmagająca się z fobią społeczną ma do czynienia nieznanymi ludźmi lub jest poddawana ocenie ze strony innych. Często objawy lękowe pojawiają się na samą myśl o np. spotkaniu się ze znajomymi. Należy wspomnieć, że jest to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych w populacji ogólnej. Znajduje się zaraz za depresją i uzależnieniem od alkoholu. Co ciekawe, jako jednostka chorobowa fobia społeczna zaczęła być rozpoznawana dopiero w latach 80. XX wieku.

Jakie są przyczyny fobii społecznej?

Fobia społeczna najczęściej ujawnia się u dzieci oraz młodzieży, czym może utrudniać ogólny rozwój społeczny i nawiązywanie kontaktów. Jej przyczyny nie są jeszcze do końca poznane, ale naukowy wskazują na kilka możliwych teorii:

Model neurobiologiczny – za możliwą przyczynę powstawania fobii społecznej zwolennicy tego podejścia wskazują zmiany dokonujące się na poziomie mózgu takie jak: nieprawidłowe działanie neuroprzekaźników lub nadaktywność ciała migdałowatego. Struktura ta należy do tzw. układu limbicznego i jest zaangażowana w odczuwanie emocji, m.in. strachu. Uwarunkowanie genetyczne – faktem jest, że u osób, u któryś ktoś z bliskich krewnych cierpi na fobie społeczną, obserwuje się większe prawdopodobieństwo wystąpienia tego zaburzenia. Można więc przypuszczać, że w pewnym stopniu za problem odpowiadają odziedziczone geny.Model psychospołeczny – na fobie społeczną są też narażone osoby, które w doświadczyły w przeszłości prześladowania i odrzucenia ze strony rówieśników.
Nadopiekuńczość rodziców – dziecko, które cały czas jest chronione i odizolowane od innych może nie nauczyć się prawidłowych wzorców zachowań i w przyszłości reagować na pozornie zwyczajne sytuacje społeczne właśnie objawami lękowymi.

Jakie są objawy fobii społecznej?

Fobia ta występuje nie tylko wtedy, gdy mamy spotkać się w grupie, ale także, gdy rozmawiamy przez telefon czy jemy obiad w towarzystwie innych osób. Osoby z tym zaburzeniem są stale przekonane, że cokolwiek by nie zrobiły, będą negatywnie oceniane przez innych.

Gdy taka osoba będzie odczuwała lęk, mogą u niej wystąpić takie objawy, jak nadmierna potliwość, drżenie rąk, mdłości czy kołatania serca. Jeżeli chodzi o dzieci i młodzież objawami są napady płaczu, histeria i odmowa mówienia wśród innych. 

Objawy występują i szybko nasilają się w sytuacji stresu społecznego lub podczas wyobrażenia sobie takiej sytuacji.

Jak leczyć fobie społeczną?

Za podstawową formę leczenia fobii społecznej uznaje się psychoterapię. Do najbardziej skutecznych technik psychoterapii w przypadku tego zaburzenia należy przede wszystkim terapia poznawczo-behawioralna. Jej założeniem jest m.in. nauczenie pacjenta prawidłowego reagowania na doświadczane przez niego sytuacje. Odbywa się to poprzez m.in. wyobrażanie sobie przez daną osobę tych zdarzeń, które wywołują w niej lęk – rolą psychoterapeuty jest w takiej sytuacji uświadomienie pacjentowi, dlaczego umysł i ciało reagują w niepożądany sposób oraz przekucie lękowego myślenia na prawidłowe schematy myślowe.

W leczeniu tej fobii może również pomóc farmakoterapia, ale odgrywa ona raczej rolę wspomagającą i nie stanowi jedynej formy leczenia tego zaburzenia. Skuteczne w leczeniu fobii społecznej są leki z grupy SSRI stosowane często w leczeniu depresji. Lekarze mogą również przepisać pacjentowi leki z grupy beta-blokerów lub benzodiazepiny. Te ostatnie stosuje się w przypadku bardzo nasilonego lęku. Ze względu na właściwości uzależniające benzodiazepin przy mniej nasilonych objawach sięga się po inne rodzaje leków.

Pamiętajmy jednak, że fobią społeczną nie jest nieśmiałość, która jest po prostu cechą osobowości ani introwersja. Introwertyk może odmówić wyjścia ze znajomymi, bo zwyczajnie nie ma na to ochoty i woli oglądać serial. Osoba z zaburzeniem lękowym może mieć ochotę wyjść ze znajomymi, ale jej lęk i obawy przed przebywaniem wśród obcych ludzi zmusza ją do pozostania w domu.

A teraz przejdziemy sobie do antropofobii, czyli lękiem przed ludźmi w ogóle.

Osoba, która zmaga się z tą fobią, odczuwa lęk w obecności ludzi. Strach pojawia się z obecnością każdej osoby, niezależnie od jej wieku, płci, wyglądu czy statusu społecznego. Schorzenie poważnie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Niekiedy uniemożliwia znalezienie pracy czy podjęcie nauki. W konsekwencji taka osoba staje się aspołeczna. 

Antropofobia (łac. antropophobia), kiedyś określana mianem lęku pustelniczego jest zaburzeniem nerwicowym.

Jakie są jej przyczyny?

Przyczyny są identyczne, jak w fobii społecznej i tak samo nie do końca odkryte.

Lęk wywołuje każde spotkanie się z ludźmi, nawet przebywanie w miejscach publicznych jest trudne dla takiej osoby. W skrajnych przypadkach osoby chore nie wychodzą nawet z domu i unikają kontaktu z domownikami. Prowadzą one życie samotnika.

Objawy podczas odczuwania lęku:

zaczerwienie skóry,duszności,potliwość,ból brzucha i nudności.napięcie psychiczne, rozdrażnienie, nieumiejętność odpoczywania,

W skrajnych przypadkach osoba, która zmaga się z androfobią, mdleje.

Jak leczyć antropofobię?

Na początku należy oczywiście skontaktować się z psychologiem lub psychiatrą (nic nowego prawda?) i ustalić, czy zaburzenie ma postać fobii społecznej. 

Leczenie tak samo, jak w fobii społecznej i innych tego typu fobiach polega na terapii poznawczo-behawioralnej. Najprościej mówiąc, jej celem jest rozpoznanie, weryfikacja i zmiana przekonań, opinii, myśli oraz zmiana zachowań. 

Co stosuje się w takiej terapii?

restrukturyzacja poznawcza (zmiana sposobu myślenia o sobie i innych),psychoedukacja,techniki desensytyzacji (stopniowej konfrontacji z sytuacją wywołującą lęk. Cele jest przełamanie strachu, uczenie się swobodnej reakcji na stresogenną sytuację społeczną),modelowanie (nabywanie nowych zachowań), relaksacja.

W niektórych przypadkach mogą zostać przepisane leki, najczęściej z grupy SSRI. 

Czas leczenia nie jest określony, bo po prostu zależy to od osoby.