Ang Buod ng "Noli Me Tangere"

Kabanata 31&32: Ang Sermon at Ang Panghugos

Kabanata 31:

Ang Sermon

Pinatunayan ni Padre Damaso na kaya niyang magsermon sa wikang Kastila at Tagalog.  Ang pambungad na sermon ay hinalaw sa Aklat II, Kabanata IX, Salaysay 20 mga salitang winika ng Diyos sa pamamagitan ni Estres ng nagsasaad ng: Ibinigay mo sa kanila ang iyong mabuting espiritu upang sila’y turuan, hindi mo inaalis sa kanilang bibig ang iyong tinig at binigyan mo sila ng tubig mapawi ang kanilang pagkauhaw.

Humanga si Pari Sibyla sa pagkabigkas ni Padre Damaso at si Padre Martin ay napalunok ng laway dahil sa alam niyang higit na magaling ang pambungad na iyon sa kanyang sariling sermon.

Nagpugay ang pari sa mga nagsimba.  Lumingon siya sa likod at itinuro ang pintong malaki.  Inakala ng sakristan yaon ay isang pagturo sa kanya upang isara ang lahat ng mga pintuan.  Nag-alinlangan ang Alperes, iniisip niyang tatayo at aalis na.  Ngunit, hindi niya magawa sapagkat nagsisimula ng magsalita ang predikador.

Sinabi ni Pari Damaso na kanyang binitiwan ang mga pananalita ng Diyos upang maging kapaki-pakinabang na tulad ng isang binhing umuusbong at lumalaki sa lupain ng banal na si Francisco.  Hinikayat niya ang mga makasalanan na tularan ang mapagwaging si Gideon, ang matapang na si David, ang mapagtagumpay na si Roldan ng ka-kristiyanuhan, ang guwardiya sibil ng langit.

Nakita ni Pari Damaso na napakunot – noo ang Alperes sa kanyang tinuran.  Kung kaya’t sa malakas na tinig, sinabi niDamaso na opo, ginoong Alperes, higit na matapang at makapangyarihan bagamat walang armas kundi isang krus na kahoy lamang.  Natatalo nila ang mga tulisan ng kadiliman at lahat ng kampon ni Lucifer.  Ang mga himalang likhang ito ay tulad ng paglikha kay Diego de Alcala.

Ang mga bahaging ito ng sermon ay ipinahayag ni Pari Damaso sa wikang Kastila, kaya hindi maiintiihan ng mga Indiyo.  Ang tanging naunawaan ng karamihan ay ang salitang guwardiya sibil, tulisan, San Diego at San Francisco.  Umasim din ang muha ng Alperes, kaya inakala ng marami na pinagalitan siya ni Pari Damaso dahil sa hindi pagkakahuli nito sa mga tulisan.

Nang mabanggit naman niya ang tungkol sa patente upang tukuyin ang pagwawalang – bahala ng mga tao sa kasalanan, isang lalaki ang namumutlang tumindig at nagtago sa kumpiskalan.  Nagbebenta kasi siya ng alak at madalas na usigin siya ng mga karabinero dahil sa hinihingan siya ng patente.

Inaantok ang mga nakikinig.  Si Kapitan Tiyago ay napahikab.  Samantala, si Maria ay hindi nakikinig sa sermon sapagkat abala siya sa pagtingin sa kinaroroonan ni Ibarra na malapit lamang sa kanya.  Nang simulan na sa Tagalog ang misa, ito ay tumagal ng tumagal.  Lumilisya na si Padri Damaso sa sermon niya sapagkat puro panunumbat, sumpa, at pagtutungayaw ang isinasumbulat niya.  Dahil dito,pati si Ibarra ay nabalisa lalo nang turulin ng Pari ang tungkol sa makasalanang hindi nangungumpisal na namamatay sa bilangguan na walang sakramento sa simbahan.  Hindi rin nakaligtas sa pag-aglahi ng pari ang mga mistisilyong hambog at mapagmataas, mga binatang salbahe at pilosopo... ang mga parinig na ito ay nadarama ni Ibarra.  Pero, nagsawalang kibo na lamang siya.

Naging kabagot-bagot na ang sermon, kung kaya nagpakuliling na si Pari Salvi upang huminto na si Damaso.  Pero, sumabak pa rin sa pagsasalita ng may kalahating oras.  Habang isinasagawa ang misa, isang lalaki (ito ay si Elias) ang lumapit kay Ibarra at nagbabala tungkol sa gagawing pagdiriwang sa paaralan. Kailangang maging maingat, anya si Ibarra sa pagbaba sa hukay at huwag lalapit sa bato sapagkat maari siyang mamamatay.  Nakilala ni Ibarra si Elias na kaagad namang umalis.

Kabanata 32:

Ang Panghugos

Ipinakita ng taong madilaw kay Nor Juan kung paano niya mapapagalaw ang pampakilos ng kalong ang kanyang itinayo.  Ito ay mayroong walong metro ang taas , nakabaon sa lupa ang apat na haligi.  Sa haligi nakasabit ang malalaking lubid kaya tila napakatibay ng pagkayari at napakalaki.  Ang bandang itaas naman ay mayroong banderang iba-iba ang kulay.

Tiningnang mabuti ni Nor Juan kung paano itinaas at ibinababa ang batong malaki na siyang ilalapat sa ilalim sa pamamagitan ng pag-aayos ng kahit isang tao lamang.  Hanggang hanga si Juan sa taong madilaw.  Nagbubulungan sa pagpuri ang mga taong nasa paligid nila.

Sinabi ng taong madilaw kay Nor Juan na natutuhan niya ang paggawa ng makinarya kay Don Saturnino na nuno ni Don Crisistomo.  Ito pa anya ay maraming nalalaman.  Hindi marunong mamalo at magbilad sa araw ang kanyang mga tauhan; marunong ding gumising ng mga natutulog at magpatulog ng gising.

Sa kabilang dako, malakihan ang paghahanda ni Ibarra sa pagbabaon ng panulukang-bato ng bahay-paaralan.  Sa ilalim ng maraming habong na itinayo ay pawang puno ng pagkain at inumin aalmusalin ng mga panauhing isa-isang sinudo ng mga banda at musiko.  Ang mga naghanda sa almusal ay mga guro at mag-aaral.

Nagsimulang magbasbas si Pari Salvi sa pamamagitan ng pagbibihis ng damit na pang-okasyon.  Ang mga mahahalagang kasulatan naman pati na ang mga medalya, salaping pilak at relikya ay inilulan na sa isang kahang bakal.  Ang kahang bakalay ipinasok naman sa bumbong na yari sa tingga.

Hindi kumukurap si Elias sa pagkakatitig sa taong madilaw na siyang may hawak ng lubid. Ang lubid ay nakatali naman sa isang kalo na magtataas at magbaba ng batong na ilalapat sa nakatayong bato sa ibaba.  May uka sa gitna ang bato, sa ukang ito ilalagay ang bumbong na tingga.

Bago simulan ang pagpapalitada, nagtalumpati muna sa wikang Kastila ang Alkalde. Pagdaka’y isa-isang bumaba ang Kura, mga Prayle , mga Kawani, ilang mayayamang bisita at Kapitan Tiyago para sa pasinaya.  Dahil sa biro ni Kapitan Tiyago at amuki ng Alkalde, napilitan ding bumaba si Ibarra. Hustong nasa ibaba ito, nang bigla na lamang humalagpos ang lubid sa kalo.  Nagiba ang buong balangkas at umalimbukay ang makapal na alikabok.  Nang mapawi ang usok, si Ibarra ay nakitang nakatayo sa pagitan ng bumagsak na kalo at ng batongbuhay.

Ang taong madilaw ay tinanghal na isang bangkay.  Ito’y natabunan ng mga biga na nasa paanan ni Ibarra.  Gusto ng Alkalde na ipahuli ang nangasiwa sa pagpapagawa, na walang iba kundi si Nor Juan.  Pero, nakiusap si Ibarra na siya na ang bahala sa lahat.  Makaraang ipagtanong niya si Maria, kaagad na umuwi si Ibarra upang magpalit ng damit.

Isa si Pilosopong Tasyo sa nakasaksi sa maganap na pangyayari.  Yaon daw ay isang masamang simula.