15. TĨNH MẠCH CỔ NỔI – TĨNH MẠCH CẢNHTRONG
(Ở đây chúng tôi mô tả cách để đo áp lực tĩnh mạch cổ (Jugular venous pressure (JVP)).
Tĩnh mạch cổ nổi là phép định tính, đo áp lực tĩnh mạch cổ là phép định lượng. Có sự tương đồng trong 2 phương pháp.
ĐẶT VẤN ĐỀ:
- Do không có valve giữa tâm nhĩ phải và tĩnh mạch cảnh trong. Nên mức độ căng phồng của tĩnh mạch này có thể cho ta biết được áp lực trong tâm nhĩ phải.
- Tĩnh mạch cảnh trong nằm ở phía sau cơ ức đòn chũm rồi tiến vào ngựuc ở giữa đầu ức và đầu đòn của cơ đó vì thế chỉ có thể khám tĩnh mạch này khi các cơ ở cỗ ở tư thế hoàn toàn giãn.
- Tĩnh mạch cảnh ngoài nông hơn và dễ nhìn thấy hơn. Tuy nhiên, không nên khám nó để đánh giá áp lực nhĩ phải vì nó ngoằn nghèo và bị nghẽn 1 phần khi đi vào lớp mạc sâu ở cổ.
PHÂN BIỆT ĐỘNG MẠCH CẢNH VÀ TĨNH MẠCH CỔ
ĐỘNG MẠCH CẢNH
- Di chuyển ra phía ngoài
- 1 đỉnh (nhịp đập) trên mỗi nhịp tim
- Sờ thấy được
- Mạch đập không bị ảnh hưởng khi ta đè ở nền cổ
- Không phụ thụôc vào nhịp thở
- Không phụ thuộc vào tư thế bệnh nhân
- Không phụ thuộc vào áp lực ổ bụng
TĨNH MẠCH CỔ
- Di chuyển vào trong
- 2 đỉnh (nhịp đập) trên mỗi nhịp tim (nhịp xoang)
- Không sờ thấy được
- Mạch đập giảm đi hoặc biến mất khi ta đè ở nền cổ
- Chiều cao của mạch thay đổi theo nhịp thở
- Thay đổi phụ thụôc vào tư thế bệnh nhân
- Tăng lên cùng với áp lực trong ổ bụng.
(Tĩnh mạch cổ có 2 nhịp đập trên mõi nhịp tim: đỉnh thử nhất khi tâm nhĩ phải co, ngay trước tiếng tim thứ nhất. Đỉnh thứ 2 do sự đổ đầy của tâm nhĩ phải trong suốt thời kỳ tâm thu khi valve 3 lá đóng)
Thường đánh giá TM cảnh trong phải hơn TM bên trái:
- TM cảnh trong phải phản ánh trực tiếp tình trạng nhĩ phải
- TMC trái có thể bị gấp, đè bởi nhiều cấu trúc xung quanh và bởi ĐMC (nếu ĐMC giãn).
- TMC bên trái phải chạy vòng sang bên phải trước khi đổ vào nhĩ phải vì thế không phản ánh chính xác áp lực trong nhĩ phải.
BÌNH THƯỜNG
- Áp lực trung bình trong tâm nhĩ phải bình thường là 7mmHg ( 9cmH20).
- Do góc ức cao hơn tâm nhĩ phải khoảng 5cm, vì thế mạch đập của tĩnh mạch cổ (jungular venous pulse) nhìn thấy không cao hơn 4cm trên góc ức.
