I.
Đối với Sherlock Holmes, cô ta luôn là Người phụ nữ ấy. Tôi hiếm khi thấy anh nhắc đến cô ta bằng bất kì tên gọi nào khác. Trong mắt anh, cô ta nổi bật và làm lu mờ tất cả những người phụ nữ khác. Không phải anh có bất kì cảm xúc nào na ná tình yêu đối với Irene Adler. Mọi cảm xúc, nhất là tình yêu, đều bị bộ óc lạnh lùng, chính xác và cân bằng đến đáng ngưỡng mộ của anh căm ghét. Theo đánh giá của tôi, anh là cỗ máy quan sát và lập luận hoàn hảo nhất từ trước đến nay, nhưng lại không hợp với vai trò một người yêu. Anh chưa bao giờ nói về những xúc cảm ủy mị mà không kèm theo lời chế giễu và nụ cười khinh mạn. Đối với người quan sát, cảm xúc là công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp vén tấm màn che giấu động cơ và hành động của con người. Nhưng với nhà suy luận sành sỏi thì việc để cho những yếu tố này thâm nhập vào tâm trí bén nhạy và cân chỉnh tinh vi của anh ta chỉ tổ gây sao nhãng và gieo mối hoài nghi lên toàn bộ kết quả tư duy. Một hạt sạn trong một thiết bị rất nhạy hay một vết nứt trên thấu kính hiển vi cũng không gây nhiễu loạn ghê gớm bằng một cảm xúc mãnh liệt nảy sinh ở một người có bản tính như anh. Nhưng với anh chỉ có một người phụ nữ, đó là người phụ nữ mang nhũ danh Irene Adler, trong kí ức mơ hồ, lãng đãng.
Dạo gần đây tôi ít gặp Holmes. Từ khi tôi lấy vợ, chúng tôi sống mỗi người một ngả. Niềm hạnh phúc riêng tư trọn vẹn và những mối bận tâm đến việc nhà nảy sinh quanh người đàn ông lần đầu làm trụ cột gia đình đã chiếm trọn sự quan tâm của tôi. Còn Holmes, với tâm hồn phóng khoáng, căm ghét mọi hình thái giao tiếp, vẫn trọ ở căn nhà chúng tôi thuê trên đường Baker, vùi đầu vào đống sách cũ và hết tuần này sang tuần khác say trong cocaine hoặc trong ham muốn được sử dụng khả năng suy luận sắc sảo của mình. Anh vẫn bị cuốn vào việc nghiên cứu tội phạm, vẫn dồn trí óc nhạy bén cùng tài quan sát tinh tường để lần theo dấu vết và làm sáng tỏ những bí ẩn mà cảnh sát đã cúi đầu chào thua. Thỉnh thoảng tôi lại loáng thoáng nghe được một vài tin về anh: Tới Odessa phá vụ án tay sát nhân Trepoff, làm sáng tỏ tấn bi kịch của anh em nhà Atkinson ở Trincomalee và cuối cùng là hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ do hoàng gia Hà Lan giao phó. Nhưng ngoài ra, tôi chẳng biết gì thêm về người bạn và cộng sự cũ của mình.
Tối ngày 20 tháng 3 năm 1888, trên đường thăm bệnh về nhà (dạo này tôi chuyển sang làm bác sĩ tư), tôi đi ngang qua phố Baker. Khi bước ngang qua cánh cửa quen thuộc gắn liền với thời gian tôi theo Holmes đi phá án và với những tình tiết đáng sợ của vụ Cuộc điều tra màu đỏ, tôi đột nhiên khao khát được gặp lại Holmes, được biết anh đang sử dụng năng lực phi thường của mình như thế nào. Phòng của anh vẫn sáng đèn và khi ngước nhìn lên, tôi thấy cái bóng cao gầy của anh bước qua lại hai lần in trên rèm cửa. Anh đang sải những bước nhanh nhẹn, hăm hở, đầu cúi gằm và tay chắp sau lưng. Đối với một người hiểu rõ tâm tính và thói quen của anh như tôi, tư thế và dáng vẻ của anh cho biết anh đang làm việc. Anh đã tỉnh lại sau những cơn mê do tác động của ma túy và giờ đang bừng bừng nhiệt huyết vì một vụ án mới. Tôi bấm chuông và được dẫn vào căn phòng mà trước kia mình sở hữu một phần.
Thái độ của anh có vẻ không nồng nhiệt lắm. Anh vẫn thường tỏ ra như vậy, nhưng tôi nghĩ anh vui khi thấy tôi. Không nói lấy một lời nhưng với ánh mắt ân cần, anh vẫy tay ra chiều bảo tôi ngồi xuống ghế, ném cho tôi hộp xì gà và chỉ vào một két rượu mạnh và bình tạo soda nằm ở góc phòng. Đoạn, anh ra đứng trước lò sưởi và ngắm nghía tôi theo cách quan sát đánh giá kì quặc của mình.
