BỘ MẶT VÀNG VỌT
(The Yellow Face, 1893)
Khi xuất bản những hồi ức dựa trên rất nhiều vụ án trong đó tài năng khác thường của Holmes đã biến chúng tôi thành người nghe, và rốt cuộc thành các diễn viên trong những tấn kịch lạ lùng, lẽ tự nhiên tôi kể về những vụ thành công nhiều hơn là thất bại. Đó không phải là để bảo vệ danh tiếng của anh - bởi sự thật là khi anh bị dồn vào đường cùng thì năng lực và tài ứng biến của anh càng được thể hiện một cách đáng khâm phục - mà vì khi anh thất bại thì thường là cũng không ai thành công và thế là câu chuyện sẽ bị bỏ lửng không kết thúc. Tuy nhiên, cũng có lúc ngay cả khi anh đã phạm sai lầm nhưng ngẫu nhiên sự thật vẫn được khám phá. Tôi đã ghi chép được nửa tá trường hợp như thế và trong số đó câu chuyện Nghi thức gia tộc Musgrave và chuyện mà tôi sắp kể lại đây là hai vụ điển hình.
Sherlock Holmes hiếm khi tập luyện thể lực chỉ để mà tập. Hiếm có ai vượt được anh về sức mạnh cơ bắp và anh chắc chắn là một trong những võ sĩ quyền Anh mạnh nhất trong hạng cân của mình mà tôi từng biết; nhưng anh xem việc huy động thể lực không mục đích là phí phạm năng lượng và hiếm khi nào anh chịu vận động trừ khi là vì công việc. Khi đó anh hoàn toàn sung sức và không biết mỏi mệt là gì. Việc anh duy trì thể lực trong những tình huống như thế thật đáng nể, thế nhưng chế độ dinh dưỡng của anh thường vô cùng thanh đạm, còn thói quen sinh hoạt thì giản tiện đến mức gần như khổ hạnh. Ngoại trừ một vài lần dùng cocaine, còn lại thì hầu như anh chẳng có thói xấu nào và anh chỉ quay sang ma túy để chống chọi với sự đơn điệu những khi không có vụ án nào và báo chí thì tẻ ngắt.
Một ngày đầu xuân, trong tâm trạng thư thái, anh cùng tôi đi dạo trong công viên, ở đó những búp xanh mong manh đang nhú trên hàng du và các chồi dẻ non còn đẫm nhựa vừa bung ra thành những chiếc lá. Suốt hai giờ liền chúng tôi tản bộ bên nhau, phần lớn thời gian chỉ yên lặng đúng như hai người đàn ông đã quá hiểu nhau. Khi chúng tôi trở về phố Baker thì đã gần 5 giờ.
"Xin lỗi ông", cậu bé giúp việc nói khi mở cửa. "Có một quý ông vừa đến đây để gặp ông, thưa ông."
Holmes đưa mắt nhìn tôi với vẻ trách móc. "Chúng ta đi lâu quá!" Anh nói. "Ông khách đã đi rồi à?"
"Vâng, thưa ông."
"Cháu có mời ông ta vào nhà không?"
"Thưa có, ông ta có vào."
"Thế ông ấy đợi bao lâu?"
"Nửa tiếng, thưa ông. Ông ấy rất bồn chồn, cứ đi tới đi lui mãi suốt thời gian ở đây. Cháu đứng đợi ở bên ngoài mà vẫn nghe tiếng bước chân, ông ạ. Cuối cùng thì ông ấy bước ra ngoài hành lang và kêu lên: 'Ông ta có chịu về cho không?' Ông ta nói đúng như thế, thưa ông. Cháu mới đáp rằng, 'Ông chịu khó đợi thêm một tí nữa thôi.' 'Thế thì ta sẽ ra ngoài đợi vậy, vì ta thấy hơi khó thở', ông ấy nói thế. 'Ta sẽ sớm quay lại.' Nói vậy rồi ông ta đi luôn và cháu có nói gì cũng không giữ được ông ta ở lại."
"Được rồi, cháu đã làm hết sức", Holmes nói khi chúng tôi bước vào phòng. "Dù vậy tôi vẫn thấy khó chịu, Watson ạ. Tôi đang rất cần làm việc và cứ xét cái vẻ sốt ruột của người đó thì xem ra vụ này quan trọng đây. Ái chà! Cái tẩu ở trên bàn đâu phải của anh. Hẳn là ông ta đã để quên nó ở đây. Một cái tẩu cũ, đẹp bằng gỗ thạch nam với phần ống rất tốt mà giới nghiện thuốc gọi là hổ phách đây. Tôi thắc mắc ở London có bao nhiêu cái tẩu có đót bằng hổ phách thật? Có người cho rằng nếu có một con ruồi ở bên trong thì là đồ thật. Chắc là ông ta phải bất an lắm nên mới để quên cái tẩu mà rõ ràng là ông ta rất quý!"
