PHẦN I
HỒI ỨC CỦA BÁC SĨ JOHN H. WATSON1. Sherlock Holmes
Tôi lấy bằng bác sĩ ở Đại học London vào năm 1878 rồi chuyển đến Netley để theo khóa đào tạo chỉ định cho bác sĩ ngoại khoa trong quân đội. Học ở đây xong, tôi được chính thức điều về Trung đoàn 5 Bộ binh Northumberland làm quân y phó. Lúc đó trung đoàn này đóng ở Ấn Độ, và tôi chưa kịp trình diện thì cuộc chiến tranh Afghanistan lần hai đã nổ ra. Khi xuống tàu ở Bombay, tôi hay tin quân đoàn của mình đã vượt đèo đi trước và hiện đã tiến sâu vào lãnh thổ của quân địch. Tôi cùng với nhiều sĩ quan khác đồng cảnh ngộ liền đi theo và rồi cũng an toàn tới được Kandahar, nơi tôi tìm được trung đoàn của mình và lập tức bắt đầu nhiệm vụ mới.
Chiến dịch này mang lại công trạng và sự thăng tiến cho nhiều người, nhưng với tôi nó chẳng mang lại gì ngoài rủi ro và tai họa. Tôi phải rời lữ đoàn để gia nhập Trung đoàn Berkshire và tôi đã cùng họ tham gia trận chiến sống mái ở Maiwand. Ở trận này tôi bị một viên đạn hỏa mai bắn trúng vai, làm vỡ xương và sượt qua động mạch dưới đòn. Lẽ ra tôi đã sa vào tay quân Ghazi tàn bạo nếu không nhờ lòng tận tụy và can trường của Murray, phụ tá của tôi. Anh ta đã quẳng tôi lên lưng một con ngựa thồ rồi đưa tôi an toàn về đến phòng tuyến quân Anh.
Sức cùng lực kiệt vì đau đớn và vì những gian khổ kéo dài đã kinh qua, tôi được chuyển về bệnh viện hậu cứ ở Peshawar cùng với một đoàn thương binh đông đảo. Tại đây, khi tôi hồi phục dần và đã khá tới mức có thể đi lại quanh bệnh xá, thậm chí còn ra được tới hàng hiên sưởi nắng chút ít, thì lại bị quật ngã vì sốt thương hàn - tai ương của thuộc địa Ấn. Suốt mấy tháng, tôi sống trong tuyệt vọng, và cuối cùng khi đã bình tâm và bắt đầu dưỡng bệnh, thì tôi ốm yếu, hốc hác đến nỗi một hội đồng y khoa phải quyết định cho tôi về Anh quốc ngay, không được chậm trễ một ngày nào. Vì thế, tôi được gửi theo tàu chở quân Orontes, và một tháng sau tôi đã bước chân xuống cảng Portsmouth với sức khỏe suy sụp không thể cứu vãn, bù lại tôi được chính quyền mẫu quốc cho phép nghỉ luôn chín tháng để phục hồi.
Tôi chẳng có họ hàng thân thích gì ở Anh quốc cho nên tự do như gió trời - hay tự do trong giới hạn mà mức thu nhập mười một đồng shilling và sáu xu một ngày cho phép. Trong hoàn cảnh như thế, tôi đương nhiên phải đi tới London, cái hầm cầu vĩ đại mà mọi kẻ lười nhác và ăn không ngồi rồi khắp cả nước này đều bị hút vào không sao cưỡng lại được. Ở đây, tôi trọ một thời gian tại một khách sạn trên phố Strand, sống một cuộc sống thiếu tiện nghi, vô nghĩa, và vung tay tiêu xài số tiền mình có mà lẽ ra phải dè sẻn hơn nhiều. Tình trạng tài chính đã trở nên đáng ngại tới mức tôi sớm nhận ra rằng: Hoặc là tôi phải bỏ chốn đô thành này mà rút về sống đâu đó ở vùng quê, hoặc là phải thay đổi hoàn toàn lối sống của mình. Chọn cách thứ hai, tôi bắt đầu bằng cách quyết tâm sẽ rời khách sạn, và tá túc ở một chỗ nào đó bớt phô trương và đỡ tốn kém hơn.
Vào đúng cái ngày đi đến quyết định này, tôi đang đứng ở quán rượu Criterion thì có người vỗ nhẹ vào vai. Quay lại, tôi nhận ra anh chàng Stamford trẻ tuổi, người từng phụ mổ cho tôi ở trường Barts. Nhìn thấy một gương mặt quen ở giữa London rộng lớn xa lạ này quả là điều vui sướng đối với một kẻ cô đơn. Thời trước, Stamford với tôi chẳng thân thiết gì lắm, nhưng bây giờ tôi chào đón anh nhiệt tình, và đáp lại, anh ta hình như cũng vui mừng tái ngộ. Đang phấn chấn, tôi mời anh ta đến khu Holborn ăn trưa và cả hai đón một chiếc xe ngựa nhỏ cùng đi.
