görme engeli

Bir görme engelli nasıl erişilebilir şekilde telefon, ve bilgisayar kullanır?

Merhaba. bu bölüm tek olmayacak. Yani bu başlık altındaki diğer şeyleri de başlıklara, veya bölümlere bölerek anlatacağım. Her 2 türlüde umarım sizlere iyi bir şekilde anlatabilirim. O zaman başlayabiliriz.

Bir görme engelli nasıl erişilebilir şekilde telefon kullanır? Öncelikle erişilebilir:görme engellinin kullandığı araç her neyse onu rahat bir biçimde kendine uygun şekilde kullanmasına denir. Bunu da söyledikten sonra anlatmaya başlayabiliriz Android bir telefona:yani android işletim sistemi bulunan bir telefona sahip olan bir görme engelli, telefonunda talk back, voice assistant, jieshuo, tallk man, ve son olarak shine plus adlı ekran okuyucuları kullanabilir. Bunların çeşitli version:sürümleri) bulunur. Zamanla güncellenebilir. Hepsinin işlevi, görme engellilere telefonda gezdikleri yeri seslendirmektir. Böylece android işletim sistemine sahip bir cihaz kullanan görme engelli bir kişi bu şekilde rahatça ögeler arasında gezinebilir, ve çeşitli eylemler gerçekleştirebilir.Fakat android işletim sistemine sahip bir cihazın ekran okuyucusunun türkçe çalışması için ya cihazınızda kendiliğinden gelen Samsung metin konuşma motorunun türkçe seslerini indirmeli, ya da google metin okuma uygulamasını indirip, ayarlarda metin okumadan google metin okuma motorunu seçmelisiniz. Ek olarak android cihazlara İpek, Yelda, Cem, Gül, Zeynep, Selin, Kerem ve aylin adlı kişilerin olduğu ek sentezleyici paketleri kurulabilir. Peki ya İOS? İOS işletim sistemine sahip bir cihazda tek bir ekran okuyucu bulunur:voiceover. Tek ekran okuyucusu olmasına rağmen hiçbir uygulamaya gerek olmadan direk türkçe olarak kişiye sunulur. Ek sentezleyiciler kurulamaz, fakat içerisinde seslerin gelişmiş sürümleride bulunur. Bu şekilde İOS işletim sistemine sahip olan bir cihazda görme engelli bir kişi bu şekilde rahatlıkla ögeler arasında gezebilir, ve çeşitli eylemler gerçekleştirebilir.

Bir görme engelli nasıl erişilebilir şekilde bilgisayar kullanır?

Öncelikle bir görme engelli İOS işletim sistemli bir bilgisayar kullanıyorsa yine voiceover adlı ekran okuyucusunu kullanır. Fakat windows veya linux işletim sistemlerinde voiceover kullanılmaz. Onun yerine başka alternatif ekran okuyucular vardır, ve bu sistemlerde onlar kullanılabilir. Şimdi size bu 2 sistemi sırasıyla hangi ekran okuyucularla çalıştıklarını söyleyerek anlatmaya çalışacağım. Not:sistemler hakkında sadece bende olan bilgileri paylaşacağım. Sistemleri detaylı öğrenmek isteyenler web site, veya bilgisayarınızın işletim sistemini yapan kişilere ulaşabilirler, ayrıca kendim linux işletim sistemini kullanmadığım için onu ekran okuyucularının detaylarıyla anlatamayacağım. Lütfen kusuruma bakmayın. Notumuzu da verdiğimize göre başlayalım.

Linux ekran okuyucuları: ubuntu. Linux işletim sisteminin bildiğim kadarıyla tek ekran okuyucusu bu. Şimdi gelelim diğer işletim sistemine.

Windows ekran okuyucuları: jaws, NVDA, windows ekran okuyucusu ve dolphindir. Yani benim bildiklerim bu kadar. Size dolphin dışında diğer ekran okuyucular hakkında bildiğim bilgileri paylaşabilirim. Haydi başlayalım.

ilk olarak Jaws, yani tam adıyla jaws four windows. Jaws For Windows, görme engellilerin bilgisayar kullanabilmelerini sağlamak amacıyla üretilmiş bir ekran okuyucudur. Program normalde lisanslıdır ve amerikan parası dolar ile satın alınır. Geliştiren firma fridon'tsci entifiktir. Site braille teknik olarak geçmektedir. Fakat jaws'ı denemek isteyenler için demo sürümler de bulunur. isteyenler onu indirebilir, veya jaws'ı tanıdığı bir bilgisayarcıya, veya herhangi bir bilgisayarcıya giderek cracklettirebilir, ve sanki lisanslıymış gibi kullanabilir. Şimdi biraz daha inceleyelim. Jaws For Windows, bilgisayar açılır açılmaz devreye girer ve bilgisayarın kapatıldığı ana kadar tüm ekranı Türkçe olarak seslendirir. Görme engelliler, Jaws sayesinde bilgisayarda rahatlıkla yazı yazabilirler, ders notlarını takip edebilirler, mail gönderip alabilirler, internetin tüm olanaklarından kısıtlama olmaksızın yararlanabilirler. Jaws sayesinde görme engelliler de görenler kadar hızlı ve etkili bir şekilde bilgisayar kullanabilirler. Okulda, iş yerinde, kütüphanede veya evinizde; kısacası bilgisayarın olduğu her yerde Jaws hayatınızı kolaylaştıran bir çözümdür. Görme engelli okullarında, üniversitelerde, kütüphanelerde ve kamu alanlarının tümünde; görme engelliler, Jaws For Windows programıyla bilgisayar kullanmanın özgürlüğünü yaşamaktadırlar. Günümüzde, Jaws kullanan görme engelliler; eğitim ve sosyal hayatta görme kusuru olmayanlarla rekabet edebilecek duruma gelmişlerdir. Şimdi ise biraz özelliklerine bakalım. JAWS'IN BAZI ÖZELLİKLERİ

• Dokümanlarınızı harf harf, kelime kelime, cümle cümle, paragraf paragraf okuyabilir.• Türkçenin yanı sıra farklı dillerde seslendirme özelliğine de sahiptir.• Web sayfalarında ve MS Word'de seri dolaşım tuşları sayesinde sayfa içerisindeki başlıklara, form alanlarına, çerçevelere, onay kutularına, seçim kutularına, yazma alanlarına ve radyo düğmelerine doğrudan erişilebilir ve bunları ayrı ayrı listeleyebilir.• Sık kullanılan sayfaların belli bölümlerini işaretleyerek sayfaya girildiği anlarda işaretli bölümleri dolaşabilir ve listeleyebilir.• Sayfa içinde tabloları verimli ve hızlı bir şekilde kolaylıkla okuyabilir.• Jaws programı, erişimi kullanıcının ayarlamasına imkân sağlayan script yazmaya (programcıklar) açıktır. Dolayısıyla scriptler sayesinde her türlü program görme engelli kimselere göre ayarlanabilmektedir. Görme engelli kullanıcı bilgisayarın herhangi bir ortamında belli kısayol tuşlarına basarak Jaws programını o noktada nasıl kullanabileceğini, Windows işletim sistemine dair kısayolları Türkçe olarak dinleyerek öğrenebilmektedir. Jaws programı ayrı ayrı seçilen metin parçalarını panoda birleştirilerek başka bir ortama taşıyabilir. Peki ya ücret ödeyemem, crackleyemem diyenler ne yapmalı? Ben size daha kolay 2 çözüm vereceğim. 1.:NVDA ekran okuyucusunu bilgisayarda kullanmak, 2.:windows işletim sisteminin kendi ekran okuyucusunu çalıştırmak. Peki hangisi daha avantajlı olur? Size anlattığımda buna siz karar verin. Aranızda bilgisayar kullananlar varsa, veya bir yakınınız öğrenmek istiyorsa, lütfen burayı çok iyi okuyun. Söyleyeceklerim kararınızı etkileyebilir. O zaman haydi başlayalım. Önce sizlere windows'un kendi ekran okuyucusunu anlatayım, sonrada benim hala severek kullandığım NVDA'yı. Başlayalım. Windows ekran okuyucusu:Windows 10'da yerleşik olarak bulunan bir ekran okuma uygulamasıdır. Bu nedenle indirmeniz veya yüklemeniz gereken bir şey yoktur. Fakat dez avantajları bulunur. Şimdi size kendi gözlemlerimden yola çıkarak örnekler vereyim. Böylece ne demek istediğimi daha iyi anlatabilirim. Bu ekran okuyucu ile gezinirken: ekran okuyucuda bazen donma, geç okuma, kelime telaffuz hataları, ok tuşlarını rahat kullanamama vb. durumlar olabiliyor. Ayrıca tarayıcılarda gezinirken ekran okuyucu sıkça farklı bağlantılara gidiyor, ve yapmak istediğimiz şeyleri yapmakta zorlanıyoruz. Birde her yerde yükleme tamamlandı dediği için sıkça donma meydana geliyor, ve bu da ekran okuyucunun konuşma ve hız performansını etkiliyor. Bu yüzden çoğu görme engelli Windows'un kendi ekran okuyucusu yerine jaws yada NVDA kullanıyor. Hep bahsettik. Peki ya NVDA nasıl bir program? Şimdi size bunu anlatacağım. Haydi şimdi de NVDA'yı öğrenelim. NVDA (NonVisual Desktop Access, Görsel Olmayan Masaüstü Erişimi) ücretsiz ve halen gelişmekte olan açık kaynaklı bir ekran okuyucusudur. Normalde yabancı ülkede geliştirilen NVDA'nın Türkçeleştirmesi Çağrı Doğan tarafından yapılmıştır. 2012'de dahil 2021'e kadar sürümleri vardır. Ve bunlarında ara yani 2012.1 gibi sürümleride bulunur. NVDA fare takibi, tarama kipi, ekran perdesi, çok dil seçeneği vb başka bir sürü muhteşem özellikle görme engelli kullanıcılara sunulur. Eğer programın kendisi ile gelen Tolga sesi beğenilmezse ek sentezleyiciler kurulabilir. NVDA açık kaynaklı olduğundan başka kişiler NVDA için eklenti oluşturabilir. Eklenti: NVDA'nın bir programla uyumlu çalışması, konuşan sesin değişmesi:yani başka bir sentezleyici paketinin kullanılması, herhangi bir kaynakta gezinirken PDF'lerin okunması gibi extra özellikler ekler. Ayrıca kişiler NVDA'nın taşınabilir kopyalarını oluşturarak, çeşitli yerlerde paylaşabilir. İsterse arşiv halinde çeşitli web sitelerinde yayınlayabilir, ve içine yeni eklenti paketleri de dahil edebilir. Şimdi siz karar verin bakalım. Windows ekran okuyucusumu, yoksa NVDA mı? Sizler anlattıklarımdan yola çıkarak kararınızı verebilirsiniz. Bir sonraki bölümde görüşmek üzere.