Pragnę się z Wami dzielić tutaj swoją wieloletnią pasją do Celtów oraz wszystkiego, co związane z Wyspami Brytyjskimi - Anglią, Szkocją, Walią, Kornwalią i Irlandią.
Znajdziecie tutaj wybrane przeze mnie teksty z mojego Bloga: "Życie Celta" (które a...
Zamek w Edynburgu od dawna znajduje się w centrum nie tylko szkockiej stolicy, lecz i historii. W związku z tym można w jego murach znaleźć niesamowite, liczące wiele wieków skarby.
Najważniejszymi spośród nich są z pewnością szkockie Klejnoty Koronne, zwane "The Honours of Scotland" (widoczne na zdjęciu poniżej).
Ups! Ten obraz nie jest zgodny z naszymi wytycznymi. Aby kontynuować, spróbuj go usunąć lub użyć innego.
Są to najstarsze istniejące do dziś regalia na Wyspach. Składają się na nie wysadzana kamieniami szlachetnymi korona oraz misternie wykonane miecz i berło, pochodzące odpowiednio z XV i XVI wieku.
* * *
Aktualna Korona Szkocji pochodzi z 1540 roku, kiedy to król Jakub V nakazał miejscowemu złotnikowi: Johnowi Mosmanowi, wykonanie oryginału.
Jej podstawa zrobiona jest ze szkockiego złota wysadzanego 22 kamieniami szlachetnymi z poprzedniej korony i perłami ze szkockich rzek.
Cztery łuki ozdobione są złotem i pokrytymi emalią, czerwonymi liśćmi dębu. W miejscu, gdzie łuki się stykają, znajduje się pokryta błękitną emalią złota kula, udekorowana dodatkowo pozłacanymi gwiazdkami. To wszystko wieńczy duży krzyż, pokryty złotą i czarną emalią. Na środku krzyża jest prostokątny ametyst. Szczyt krzyża oraz oba jego ramiona udekorowane są perłami.
Berło było prezentem od Ojca Świętego - w 1494 roku Aleksander VI przesłał je Jakubowi IV. Kilkadziesiąt lat później przemodelowano je i wydłużono.
Ozdobione jest chrześcijańskimi symbolami. Widać stylizowane delfiny, Madonnę z Dzieciątkiem, św. Jakuba Większego oraz św. Andrzeja trzymającego szkocki krzyż.
Miecz Ceremonialny trafił do Szkocji w 1507, jako podarek dla Jakuba IV od papieża Juliusza II. Mierząca ponad metr długości klinga zawiera imię papieża oraz podobizny świętych Piotra i Pawła.
Na wykonanej z pozłacanego srebra rękojeści widać żołędzie i dębowe liście. W 1652, kiedy Klejnoty ratowano przed Cromwellem (który zdążył już albo przetopić albo sprzedać ich angielskie odpowiedniki), miecz musiano przełamać na dwoje.
Klejnotów po raz pierwszy użyto publicznie w 1543 roku na zamku Stirling, podczas intronizacji malutkiej Marii Królowej Szkotów. Odegrały też rolę w kilku innych koronacjach, między innymi Jakuba VI/I w 1566, Karola I w 1633, czy Karola II w 1651.
* * *
W 1649 roku, Oliwer Cromwell wygrał Wojnę Domową, ogłosił się Lordem Protektorem i skazał na śmierć Karola I.
Rok później, jego młody syn: także Karol, wylądował w Szkocji. Następnego dnia w Pałacu w Scone, przy użyciu Klejnotów Koronnych i w atmosferze sporego pośpiechu, proklamowano go królem Karolem II.
Nerwowość wynikała z tego, że kiedy wieść o królewskim marszu dotarła do Londynu, wściekły Cromwell zarządził inwazję na Szkocję. Jego wojska szybko zajęły zamek w Edynburgu, więc po koronacji Karola nie można było (zgodnie ze zwyczajem) przetransportować tam regaliów.
Należało je ukryć, dlatego Karol II rozkazał hrabiemu Marischal zabrać Honours na zamek Dunnottar.
Wkrótce forteca znalazła się pod oblężeniem. Siedemdziesięciu podstarzałych żołnierzy przez osiem miesięcy walecznie opierało się doskonale wyszkolonej Armii Nowego Wzoru, aż do przybycia ciężkich armat.
Po kolejnych dziesięciu dniach zmasowanego ostrzału, siły królewskie poddały się. W międzyczasie jednak regalia po cichu przemycono z zamku.
Nie wiadomo, jak dokładnie Klejnoty uniknęły zniszczenia. Sporą rolę w tym odegrała niejaka pani Christian Fletcher: żona pastora pobliskiego kościoła w Kinnaff.
Po restauracji Monarchii w 1660, opowiedziała ona królewskiej Tajnej Radzie, że była na zamku Dunnottar przy trzech różnych okazjach, aby stopniowo wynieść stamtąd regalia.
W tym zadaniu wsparły ją Mary Erskine (wdowa po hrabim Marischal, której syn kontrolował okolicę), oraz Elisabeth Douglas: żona nadzorcy zamku.
Za pierwszym razem Fletcher opuściła zamek z królewskimi dokumentami wszytymi w spódnicę.
Drugi raz pojawiła się na zamku konno, w lutym 1652 roku, wynosząc koronę i berło. Trzymała się blisko klifu, dzięki czemu udało się jej uniknąć pościgu.
Ostatni raz kobieta wróciła w marcu 1652, tym razem ze sługą, aby zabrać miecz. Broń wyniesiono w worku z lnem, a nieco później pochwę w poszewce na poduszki.
Królewscy urzędnicy z początku uznali relację Christian Fletcher za zbyt "wydumaną". Stąd wzięło się drugie wyjaśnienie tamtych wydarzeń.
Według tej wersji, wszystkie Klejnoty wyniesiono z zamku za jednym razem. Włożono je razem do jednego worka, który związano i na sznurze zniżono na plażę. Na dole czekała służąca, która umieściła regalia w koszu z wodorostami.
Niezależnie od tego, która wersja jest bliższa prawdy, Klejnoty udało się uratować. Zabrano je do kościoła w Kinnaff, gdzie strzegł ich mąż Fletcher. Przez następne 9 do 11 lat (według różnych źródeł) Klejnoty sprawdzano co trzy miesiące w poszukiwaniu uszkodzeń.
Klejnoty Koronne wróciły na edynburski zamek w 1660 roku, wraz z powrotem Monarchii w osobie Karola II. Wkrótce wybuchł jednak nowy spór - o to, kto najbardziej przyczynił się do ich powrotu.
Z jednej strony hrabina Marischal przekonała opinię publiczną, że jej syn przemycił regalia na Kontynent, dzięki czemu otrzymał pieniądze i dodatkowe tytuły. Z drugiej Elisabeth Douglas przekonywała, że to ona była "mózgiem" całej operacji.
Role państwa Fletcher oraz ich służących pozostały wobec tego mocno niedocenione. Dopiero kiedy Fletcher podzieliła się własną wersją tych wydarzeń, zaoferowano jej 2000 szkockich marek*. Nigdy ich wszakże nie otrzymała.
* * *
Po Restauracji Stuartów, szkockie regalia podczas sesji parlamentu w Holyrood symbolizowały nieobecnego monarchę, który od zawartej w 1603 unii personalnej między Anglią i Szkocją mieszkał w Londynie.
Po roku 1707 i podpisaniu Aktu Unii, powołującego do życia Wielką Brytanię, odrębny parlament Szkocji przestał istnieć. Klejnoty zamknięto w skrzyni, gdzie przeleżały ponad sto lat.
Odnaleziono je na nowo w 1818, kiedy działający na polecenie Rodziny Królewskiej pisarz sir Walter Scott zarządził dokładne przeszukanie Zamku. Rok później wystawiono je na widok publiczny i tak jest do dzisiaj, z kilkoma tylko wyjątkami.
Po raz ostatni szkockie dziedzictwo ukryto w 1941 roku, ratując je przed zniszczeniem lub prawdopodobną inwazją nazistów.
W 1953, po swojej intronizacji w Londynie, Elżbieta II wzięła udział w podobnej ceremonii z Klejnotami w Edynburgu. Po wszystkim regalia znów trafiły na Zamek.
W maju 1999 roku odbyło się pierwsze od niemal 300 lat posiedzenie autonomicznego parlamentu Szkocji. Przewodniczyła mu Królowa, zaś milczącym świadkiem tamtej historycznej chwili były Honours of Scotland, wystawione publicznie w całej okazałości.
Tak samo jest obecnie w przypadku otwarcia każdej kolejnej sesji parlamentu, chociaż obecnie z Klejnotów wystawiana jest jedynie Korona. Berło i Miecz są już niestety zbyt mocno nadgryzione "zębem czasu".
We wrześniu zeszłego roku, w czasie pogrzebu Elżbiety II, Koronę Szkocji umieszczono na Jej trumnie. Całkiem niedawno znowu znalazła się w centrum uwagi.
Po pompatycznej, majowej uroczystości w Londynie, 5 lipca Karol III i Kamila otrzymali dużo skromniejszą koronację w edynburskiej Katedrze świętego Idziego.
Koronę Szkocji, wobec której para królewska złożyła przysięgę wierności narodowi szkockiemu, niósł na eleganckiej poduszeczce książę Hamilton.
*szkocka marka - drobna moneta srebrna, będąca w obiegu w XVI i XVII wieku.
