Ngục Trung Thư

17. LONG-TẾ-QUANG BẮT TÔI HẠ NGỤ

Mồng năm tháng năm Nhâm-tí, anh em trong đảng sửa-sang tổ chức lại, thành ra hội « Việt-Nam Quang-phục 越南光覆會 ».

Các đồng-chí cử tôi giữ quyền tổng-lý : Hoàng-quân Trọng-Mậu thì làm bí-thư.

Chúng tôi thảo ra thể-lệ cách-thức đạo quân Việt-Nam Quang-Phục,lại in ra phiếu quân-dụng riêng cho Việt-Nam Quang-Phục-quân dùng với nhau. Một mặt khác chúng tôi mượn in vô-số sách vở văn bài cổ-động, như là truyện Hà-thành Liệt-sĩ và bài văn khuyên-bảo lính-tập, rồi sai người
chuyển–vận về nước, rải phát tứ-tung.

Tháng hai năm Quý-sửu, chúng tôi ủy ông Nguyễn Hải-Thần làm chi-bộ bộ-trưởng hội Việt-Nam Quang-Phục ở Quế-biên (giáp-giới tỉnh Quế, tức tỉnh Quảng-tây) ; ông Trần-văn-Kiện làm chi-bộ bộ-trưởng ở Xiêm-biên, còn ngả Điền-biên (Điền là tên tắt của tỉnh Vân-Nam) thì Đổ-quân Chơn-Thiết tự-nguyện phụ-trách.

Chúng tôi bàn-định lúc nào cử-sự thì cả ba mặt cùng tiến, cho nên sắp-đặt từ trước sẵn-sàng, chỉ còn đợi ngày giờ đến thì làm việc.

Tuy vậy, lúc ấy đảng ta vẫn có một vấn-đề khó nổi giải-quyết, là vấn-đề kinh-tế.

Khó quá, kinh-tế chưa được sung-túc, mà đến khí-giới quân-lương cũng đều lo-ngại thiếu-thốn nữa mới khổ. Nhưng nếu đừng có việc tai-biến gì xẩy ra một cách bất-ngờ, để chúng tôi còn có ngày giờ thì vấn-đề ấy dầu khó mặc lòng, họa may có thể trù-tính xong được. Song chẳng may thuyền
xuôi gió ngược, tai biến xẩy ra không ngờ, làm cho toàn cuộc mưu-tính của
chúng tôi hư-hỏng tiêu-tan như bọt nước bóng mây. Hán Võ-Hầu (Gia-Cát
Khổng-Minh) than rằng việc đời khó được như ý, thật đúng lắm thay !

Mùa hạ năm Quý-sửu, ở tỉnh-thành Quảng-đông có việc quân lính nổi-dậy gây biến, cốt đánh-đổ Đô-đốc Trần-cảnh-Hoa, làm cho Trần phải
chạy. Long-tế-Quang kéo binh tới, tự lãnh chức Đô-đốc Quảng-đông.

Thuở nay, họ Long với đảng Việt-Nam cách-mạng vẫn không quen biết nhau và không quan-hệ liên-lạc với nhau bao giờ. Đã vậy mà Long lại là người thù ghét vây cánh Hồ-Hán-Dân và Trần-cảnh-Hoa, chỉ muốn có dịp bài trừ cho tiệt. Thành ra đảng ta bị vạ lây ; tôi phải ôm cái cảm-khái thỏ chết chồn đau, vì Hồ-Trần thất-bại, đảng ta không chỗ nương-dựa ở Quảng-đông nữa.

Lúc đó tôi muốn bỏ đi nơi khác cho mau, nhưng vì có công việc của
đảng còn ràng-buộc, bỗng-chốc thu-xếp không kịp, tôi đành phải nấn-ná ở lại.

Nhưng cũng lo phòng thân, tôi lật-đật viết thư lên Nguyễn-quân Đĩnh-Nam (tức Nguyễn-thượng-Hiền), cậy ông tìm cách vận-động xin giùm tôi một hộ-chiếu, để nữa tôi có đi đâu đi mới được.

Nguyễn-quân vốn là một nhiệt-tâm với nước. Sơ tuần tháng 7, ông tiếp được thư tôi, lập tức lấy được giấy hộ-chiếu của bộ Ngoại-giao BắcKinh
gửi xuống cho tôi. Có tờ hộ-chiếu nắm trong tay rồi, tôi bớt lo sợ.

Vả lại các bạn đồng-chí cùng ở Quảng-đông với tôi lúc bấy giờ khá
nhiều, nếu như đồng thời giải-tán, muốn đi đâu cũng cần có phí-khoản mà hiện tại tiền bạc không có, thành ra chúng tôi đành chịu nấn-ná ở lại đây với nhau, không tính đi đâu được.