Ev Sohbetleri Dersleri

11. İSLAMDA HELALLER VE HARAMLAR

Bütün dinlerde ve ahlak sistemlerinde yasaklar, çirkin kabul edilen şeyler ve hoş görülmeyen davranışlar vardır. İlâhî-semavî dinlerin sonuncusu ve mükemmeli olan İslam dîni de bu konuda insan hayatını düzenleyen sorumluluklar getirmiştir. Bu sorumluluklar;

1. Emirler-helaller ,

2. Haram ve yasaklar. 

Bu sorumluluklar, insan üzerine yüklenmiş olan emanetlerdir.

Yüce Allah şöyle buyuruyor:

إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا.

"Biz emaneti, göklere, yere ve dağlara teklif ettik de onlar bunu yüklenmekten çekindiler, (sorumluluğundan) korktular. Onu insan yüklendi. Doğrusu o çok zalim, çok cahildir". (Ahzab sȗresi, 33:72)  

Bu yönü iledir ki insan diğer tüm canlılardan farklıdır ve saygıya lâyıktır. Melek de değildir. Ancak emanete riayet edecek olursa, melekleri bile geçer ve onları kendisine hayran bırakır. Fakat nefsine ve kötü arzularına boyun eğecek olursa, olması gereken seviyenin altın düşer ve alçalır.

Bu gerçeği Yüce Yaratıcımız şöyle haber veriyor:

فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا.

"Sonra da ona iyilik ve kötülükleri ilham edene yemin ederim ki, Nefsini kötülüklerden arındıran kurtuluşa ermiştir, Onu kötülüklere gömen de ziyan etmiştir". (Şems sȗresi, 91:8-10)

Bu sorumluluklara uygun hareket eden insan, bunlara tabi olmakla dünya ve âhiret nimetlerine erişir. Hatta böyle insanlardan oluşan toplum sayesinde bütün insanlık huzur ve saadet elde eder.

Helal ve haramların içeriği, insanlığın olgunlaşma seyrine göre değişikliklere uğramış ve son dinde son şeklini almıştır.

Bütün bunlara şu âyetler kaynaklık etmiştir:

"Bize, bu dünyada da iyilik yaz ahirette de. Şüphesiz biz sana döndük." Allah buyurdu ki: Kimi dilersem onu azabıma uğratırım; rahmetim ise her şeyi kuşatır. Onu, sakınanlara, zekatı verenlere ve ayetlerimize inananlara yazacağım. Yanlarındaki Tevrat ve İncil'de yazılı buldukları o elçiye, o ümmi Peygamber'e uyanlar (var ya), işte o Peygamber onlara iyiliği emreder, onları kötülükten meneder, onlara temiz şeyleri helal, pis şeyleri haram kılar. Ağırlıklarını ve üzerlerindeki zincirleri indirir. O Peygamber'e inanıp ona saygı gösteren, ona yardım eden ve onunla birlikte gönderilen nur'a (Kur'an'a) uyanlar var ya, işte kurtuluşa erenler onlardır". (A'raf Sȗresi, 7:156-157)

"De ki: Allah'ın kulları için yarattığı süsü ve temiz rızıkları kim haram kıldı? De ki: Onlar, dünya hayatında, özellikle kıyamet gününde müminlerindir. İşte bilen bir topluluk için ayetleri böyle açıklıyoruz. De ki: Rabbim ancak açık ve gizli kötülükleri, günahı ve haksız yere sınırı aşmayı, hakkında hiçbir delil indirmediği bir şeyi, Allah'a ortak koşmanızı ve Allah hakkında bilmediğiniz şeyleri söylemenizi haram kılmıştır". (A'raf Sȗresi, 7:32-33) 

Yapılması yasak olmayan şeylere helâl denir. Yapana sevap, yapmayana günah olmayan mükellefiyet dediğimiz mübahtan başlayarak, sırasıyla müstehab, vacib ve farz kısımlarına ayrılır.