GLADIO

GLADIO'NUN KÖKENİ VE DOĞUŞU

  "Gladio" terimi, Latince 'gladius' kelimesinden geliyor ve anlamı, hançer, kılıç benzeri keskin silahlar; gladyatör kelimesi de aynı kökenden. Bu sözcük, NATO'nun İkinci Dünya Savaşı sonrasında, Varşova Paktı ülkelerinin Batı Avrupa'ya karşı olası bir saldırısına karşı geliştirdiği 'gizli ordular'a verilen isim. Gladio, aslında sadece İtalya'daki NATO'ya bağlı gizli birimlere verilen ad olmasına karşın, 'Gladio Operasyonu', Avrupa genelinde oluşturulan tüm gizli savunma birimlerinin adı oldu.  Gladio ile ilgili en kapsamlı araştırmaları yapan tarihçi Daniele Ganser'in dikkat çektiği bir nokta çok önemli; Gladio'nun kolları küçük, büyük, stratejik açıdan önemli, önemsiz demeden hemen tüm Avrupa ülkelerine uzandı, ancak bazı ülkelerde diğerlerinden daha etkin ve güçlü hale geldi. Bazı ülkelerin Gladio'su sessiz sedasız tetikte beklerken, bazılarının tarihini Gladio yazdı bile. Ülkeler arasındaki bu fark, onların farklı bir toplumsal, siyasal ve sosyolojik şartlarından kaynaklanıyor. Bu farkları incelemeye geçmeden önce, Gladio'nun nasıl bir proje olarak ortaya çıktığını ve temellendirildiğini anlamakta fayda var. Gladio Operasyonu 1948'de, daha NATO kurulmadan Müttefik Ülkeler arasında oluşturulan Batı Birliği'nin Gizli Komitesi (Clandestine Committee of the Western Union - CCWU) bünyesinde geliştirilmeye başlandı. 1949'da NATO kuruldu ve CCWU, NATO ile ortak hareket etmeye başladı. 1951'de de, tamamen NATO'nun içine entegre edilerek Gizli Planlama Komitesi (Clandestine Planning Committee - CPC) adı verilen bir daireye dönüştürüldü. CPC, Franda'da Avrupa Müttefikler Yüksek Merkezi (Supreme Headquarters Allied Powers Europe - SHAPE) tarafından kumanda edilen bir yapı idi. Araştırmacı Ganser göre, CPC'ye paralel olarak, Müttefik Gizli Komitesi (Allied Clandestine Committee - ACC) diye bir birim daha kurulmuştu. 1957'de kurulan ACC, NATO'nun Müttefikler Yüksek Avrupa Komutanı'na (Supreme Allied Commander in Europe - SACEUR) bağlı olarak faaliyet gösteriyordu.Belçika'nın Mons kentindeki SHAPE karargahında görev yapan SACEUR'dakomutanlar geleneksel olarak Amerikalı'lar arasından seçiliyordu. SACEUR, Washington'da Pentagon'a bağlı olarak çalıştığından, yeni kurulan bu birimlerde ABD, etkisini ciddi ölçüde arttırdı. ACC'nin görevi, Gladio şebekelerinin yönetmeliklerini hazırlamak, gizli faaliyetler yürütebilme kapasitelerini arttırmaktı. Bu amaçla, Amerika ve Britanya'da üsler kuruldu. Almanya, Belçika, Danimarka, Fransa, İspanya, İtalya, Hollanda, Lüksemburg, Norveç, Portekiz ve Yunanistan'da olduğu Türkiye'de de Gladio'nun şebekeleşme faaliyetlerinde aynı ACC etkili oldu. Stratejik planma işi ABD ve İngiltere'de yapıldı.