Абай жолы

ТАРАУДА

ТАРАУДА

1

Балқыбектегi сиязға Абай бiр топ кiсiмен барды. Байырғы жолдастарынан қазiр қасындағы адамдары: Ербол, Баймағамбет, Шәке бар. Жәнiбекке келiп, Ерболдiкiнде қонақ болып, сияз басына қарай жүргенде, екi-үш кiсi жолдасымен Асылбек те ере жүрдi. Ол осы өткен сайлауда болыстықтан түскен болатын.

Абай қасында бұл жолы, бала жiгiттен ерген өзiнiң үлкен баласы Ақылбай да бар. Абайдың баласы аталғанымен, Ақылбай оның тәрбиесiнде емес, Нұрғаным қолында, Құнанбайдың кенжесi есебiнде өскен. Ақылбай барлық Ырғызбай iшiндегi бұла-болпаш жастың бiрi болатын. Өзi Абайға ағайын iшiнде ең тоңторыс, алыс есептi. Жай қалыс ағайынның бiрiндей.

Бұның өз қасында екi жiгiт бар. Бiрi – Қазақбай. Зор денелi, үлкен қошқар тұмсықты, шүңiрек көк көздi кiсi. Тұқымы Шеркес. Ендiгi аты Қазақбай атанған, Құнанбай аулының көршiсi. Ол жас жағынан Ақылбайдан көп үлкен, Абай құралпас. Естияр кiсi бiрге болсын деп, Нұрғаным Ақылбайға бұны әдейi қосқан. Екiншi кiсiсi – Мамайдан шыққан, Ақылбайдың өзiмен түйдей құрдас, бала жiгiт Мамырқаз. Ол ақ сұр жүздi, үлкен көздi, денелi, балуан болуға тақап жүрген жiгiт. Әрi күлдiргi, мысқылшыл тiлi бар. Өзi Ақылбайды шын достық бейiлмен жақсы көредi. Ақылбай қайда жүрсе де Мамырқазды қасынан тастамайды.

Абай тобымен келе жатқанда Ақылбай, көбiнесе, үлкен кiсiлермен бiр жүруден тартынып, аулақтай бередi. Мамырқаз екеуiнiң оңашадағы еркiн, қалжың-қылжаңы ма, әйтеуiр сөздерi бiтпейдi. Абай олардың анда-санда елсiз далада ұзақ, оқшауланып қалғанын байқайды. Кейде ағыза жарысып, үлкендердi басып озып, iлгерi ұзап кетедi. Әлсiн-әлсiн бiр тоқтап, бiр шауып жүрген, балаша жүрiстерi бар. Осыны Абай көптен аңғарып, қасындағы Шәке мен Ерболға әзiл айтып қояды.

– Ақылбайдың мына Мамырқаз шыны-ақ жақсы, тату досы ма екен? Тату болған достан кiсi осылай, ұялас күшiктердей, шұбала шырмалып ажыраса алмай жүретiн бiр шағы болады! – деп Ерболға қарады.

Ербол күле түсiп, үлкен қоңыр көздерi жалт етiп, Абайға қарады. Бұлардың өз арасындағы жас күндерiндегi қызықтас күйдi Абай айтып келе жатқанын оңай таныды. Ақылбай мен Мамырқазда Абай мен Ерболдың достығындай "достық бар шығар-ау" дегенге, Ерболдың көңiлi көнбейдi.

– Достық деймiсiң, Абай. Жастық бозбастық, сыбыр-сылтың шығар. Сондайды ойлап, жер танып қалған қулар болу керек, дәу де болса осыларың! – деп топты түгел күлдiрдi. Ербол Ақылбайлар жаққа қарады. Абай да солардың бөгелiп, ұйлығып тұрған күйлерiн бақты да: