Roman Özetleri (100 TEMEL ESER)

FAYDALI BİLGİLER

A. İSLAMİYET ÖNCESİ VE İSLAMİ DÖNEM (DİVAN VE HALK EDEBİYATI)

İlk alfabe: Göktürk (Orhun) alfabesiBilinen ilk Türk şairi:Arpınçur Tiginİlk Türk yazarı: Yolluğ TiginBilinen en eski ve ilk destanımız: “Alp Er Tunga Destanı”Türkçenin ilk yazılı belgeleri: “Orhun Yazıtları” (Türk adının geçtiği ilk metindir bu yazıtlar. “Orhun Yazıtları”, söylev türünün ilk örneğidir.)İslami dönem Türk edebiyatının ilk edebi eser örneği: “Kutadgu Bilig”dir. İlk Türkçe didaktik şiirler bu yapıttadır. Aruz ölçüsünün kullanıldığı ilk yapıttır. İlk mesnevi örneğidir. İlk siyasetname örneğidir.İlk İslami Türk destanı:“Satuk Buğra Han Destanı”Sagu türünün ilk örneği:“Alp Er Tunga Sagusu”Türkçenin bilinen ilk sözlüğü: “Divanü Lü- gati’t-Türk”Dede Korkut’tan ilk bahseden: “Camiü’t- Tevarih” adlı yapıtında ünlü tarihçi Reşidüddin’dir. Arap harfleriyle ilk neşreden Kilisli Muallim Rıfat Bilge’dir. Yeni harflerle ilk neşrini yapan Orhan Şaik Gökyay’dır.Türkçe ilk manzum mevlit metnini yazan:AhmediDivan sahibi ilk sanatçı:Yunus EmreDivan edebiyatının ilk temsilcisi: Hoca DehhaniTasavvuf konusunda yazılan ilk eser: “Divan-ı Hikmet”Edebiyatımızın ilk aşk mesnevisi: Şeyyat Hamza’nın “Yusuf u Züleyha”sıAnadolu Türkçesiyle yazılan ilk eser: Ahmet Fakih’in yazdığı “Çarhname”siİlk gezi eserlerimiz: Seydi Ali Reis’in “Miratü’l- Memalik”i / Babürşah’ın “Babürname”siAntoloji türünün ilk örneği: Ömer b. Mezid’in 1437’de hazırladığı “Mecmuatü’t – Nezair”Süslü nesrin ilk temsilcisi: Sinan Paşaİlk şehrengiz: MesihiHamse sahibi ilk sanatçı:Ali Şir Nevaiİlk edebi mektup:Fuzuli’nin “Şikâyetname”siAnadolu sahasında hamse sahibi ilk sanatçı:Hamdullah Hamdiİlk bibliyografya yazarımız: Kâtip Çelebi – “Keşfü’z- Zünun”Şairlerle ilgili yazılan ilk tarafsız ve alfabetik tezkire: Latifiİlk şairler tezkiresi: Ali Şir Nevai’nin “Mecalisü’n-Nefais”iAnadolu sahasında ilk şuara tezkiresi: Sehi Bey’in “Heşt Behişt”iİlk edebi anı: Babürşah’ın “Babürname”siDivan edebiyatında çocuklar için yazılan ilk eser: Nabi’nin “Hayriye”siİlk şarkı örnekleri: NailiMatbaada basılan ilk yapıt: “Vankulu Lügati”Türkçe ilk mevlit:Süleyman Çelebi’nin “Vesiletü’n-Necat” adlı yapıtı

B. TANZİMAT EDEBİYATI

İlk edebi ve felsefi çeviri:Münif Paşa’nın “Muhaverat-ı Hikemiye”siİlk çeviri roman: Yusuf Kemal Paşa’nın Fransız yazar Fenelon’dan çevirdiği “Telemak” adlı romanİlk resmi gazete: Takvim-i Vekayi (1831)İlk yarı resmi gazete:Ceride-i Havadis (1840)Batılı anlamda ilk günlük örneği: Direktör Ali Bey’in yazdığı “Seyahat Jurnali”İlk Türk gazetecisi:ŞinasiBatılı anlamda ilk tiyatro yapıtı: Şinasi’nin “Şair Evlenmesi”Noktalama işaretlerini düzyazıda ilk kez kullanan: Şinasiİlk makale: Şinasi’nin Tercüman-ı Ahval gazetesindeki “Mukaddime” başlıklı yazısıİlk özel gazete: Şinasi ve Agâh Efendi’nin çıkardığı Tercüman-ı AhvalBatılı anlamda ilk fabl örneklerini yazan: Şinasiİlk tezli roman örneği:Nabizade Nazım’ın “Zehra” adlı yapıtıSahnelenen ilk tiyatro yapıtı: Namık Kemal’in “Vatan yahut Silistre”siİlk hikâye denemesi:Emin Nihat Bey’in “Müsameretname”siİlk öykü örnekleri: Ahmet Mithat Efendi’nin “Letaif-Rivayet”iBatılı anlamda ilk eleştiri yazısı ve yapıtı: Namık Kemal’in “Lisan-ı Osmanî Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazat-ı Şamildir” yazısı, ilk eleştiri yapıtı “Tahrib-i Harabat”İlk edebi roman: Namık Kemal’in “İntibah” adlı romanıİlk tarihi roman: Namık Kemal’in “Cezmi”siİlk köy şiiri: Muallim Naci’nin yazdığı “Köylü Kızların Şarkısı”İlk kafiyesiz şiir:Abdülhak Hamit Tarhan’ın yazdığı “Validem”Yabancı ülkede geçen bir macerayı anlatan ilk tiyatro yapıtı: Abdülhak Hamit Tarhan’ın “Finten”iAruzla yazılan ilk manzum tiyatro yapıtı:Abdülhak Hamit Tarhan’ın “Eşber”iHeceyle yazılan ilk manzum tiyatro yapıtı:Abdülhak Hamit Tarhan’ın “Nesteren”iİlk pastoral şiir: Abdülhak Hamit Tarhan’ın “Sahra”sıİlk edebiyat teorisi yapıtı:Recaizade Mahmut Ekrem’in “Talim-i Edebiyat”ıİlk polisiye roman: Ahmet Mithat Efendi’nin “Esrar-ı Cinayet” adlı romanıTürk romancılığında ilk alafranga tip: Ahmet Mithat Efendi’nin roman kahramanı olan Felatun BeyBatılı anlamda ilk antoloji: Ziya Paşa’nın üç ciltlik “Harabat”ıTürk tiyatrosunda Batı’dan eser uyarlamayı ilk kez yapan: Ahmet Vefik PaşaTürkçe sözlük adını ilk kullanan, ilk yerli roman olan “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat”ı yazan: Şemsettin Samiİlk tarih ve coğrafya ansiklopedimiz:Şemsettin Sami’nin yazdığı “Kamusü’l Alam”İlk köy romanı: Nabizade Nazım’ın “Karabibik”iİlk realist roman:Recaizade Mahmut Ekrem’in “Araba Sevdası”Çocuklara yönelik ilk dergi: 1869’da çıkan MümeyyizEdebiyat tarihi adıyla yazılan ilk eser:Abdülhalim Memduh’un “Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye”siİlk kadın romancı: Fatma Aliye HanımTanzimat’tan sonraki edebiyatımızın ilk kadın şairi: Nigar Hanımİlk mizah dergisi: Teodor Kasap’ın çıkardığı Diyojenİlk mizahi sözlük:Direktör Ali Bey’in “Lehçetü’l-Hakayık”ıİlk psikolojik roman denemesi: Nabizade Nazım’ın “Zehra”sıİlk dergi: Münif Paşa’nın çıkardığı Mecmua-ı Fünun