İLK İSLAMİ ESERLER

176 22 65

kadriyesaygl tarafından

kadriyesaygl tarafından

İLK İSLAMİ ESERLER:

KUTADGU BİLİG
♦ 1069-1070 Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır.
♦ Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur.
♦ Kutadgu Bilig “Saadet Veren Bilgi” demektir.
♦ Didaktik bir eserdir.
♦ Aruzun kullanıldığı ilk eserdir.
♦ Mesnevi şeklinde 6645 beyit olarak yazılmıştır.
♦ Eserde 173 tane de dörtlük (mani) vardır.
♦ Eserde amaç toplum hayatındaki bozuklukları düzeltecek, insanı mutlu edecek yollar bulmak; bu yolları, devrin hükümdarına öğütler halinde göstermektir.
♦ Ahlak, dinin önemi, devlet idaresi gibi konulara da değinilmiştir.
♦ Eserde dört sembolik şahsiyet yer alır.
♦ Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır.

DİVAN-I LÜGATİ’T-TÜRK
♦ 11.yy’de (1072-1074) Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır.
♦ Ebul Kasım Abdullah’a sunulmuştur.
♦ Türkçe’nin ilk sözlüğü ve dilbilgisi kitabıdır.
♦ 7500 Türkçe kelimenin Arapça karşılığını vermiş, cümledeki kullanımını göstermiştir.
♦ Türk dilini Araplara öğretmek amacıyla yazılmıştır. Bu nedenle Arapça olarak kaleme alınmıştır.
♦ Yazar Türkçe kelimelerin karşılıklarını vermiş, bunu halk dilinden derlediği örneklerle delillendirmiştir.
♦ Türk boyları ve coğrafyası ile Türklerin örf ve gelenekleri üzerine önemli bilgiler vardır.
♦ Devrinin Türk dünyasını gösteren bir haritada vardır.
♦ Hakaniye lehçesi kullanılmıştır.

ATABET’ÜL-HAKAYIK
♦ 12.yy’de “Edip Ahmet Yükneki” tarafından kaleme alınmıştır.
♦ Eser Sipehsalar Mehmet Bey adlı birine sunulmuştur.
♦ Atabet’ül Hakayık “Hakikatler Eşiği’’ anlamına gelir.
♦ Aruz vezniyle mesnevi tarzında yazılmıştır.
♦ Didaktik bir eserdir.
♦ Cömertlik, doğruluk, ilim gibi erdeme dayalı konular işlenmiştir.
♦ Eser 46 beyit ve 101 dörtlükten meydana gelmiştir.
♦ Dörtlükler manilerdeki gibi aaxa şeklinde kafiyelenmiştir.
♦ Eserin dili biraz ağırdır. Arapça ve Farsça kelimelere rastlanır.
♦ Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır.

DİVAN-I HİKMET
♦ 12.yüzyılda Hoca Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.
♦ Hikmet, Ahmet Yesevi’nin kendi şiirlerine verdiği isimdir.
♦ Eserin dili sadedir.
♦ Eserin yazılma gayesi, halka İslamiyet'i hikmetli bir şekilde öğretmektir.
♦ Dörtlükler ve hece vezniyle yazılmıştır.
♦ Hakaniye lehçesi kullanılmıştır.

KİTAB-I DEDE KORKUT
♦ Destandan halk hikâyesine geçiş döneminin ürünüdür.
♦ 12 hikâye ve bir önsözden oluşur.
♦ Olağanüstü olaylarla gerçeğe uygun olaylar eserde iç içedir.
♦ Türklerin eski yaşam tarzları ile ilgili ayrıntılar yanında İslam dini ile ilgili özellikler de vardır.
♦ Eserde geçen “Dede Korkut” meçhul bir halk ozanıdır.
♦ Hikâyelerde Oğuzların çevredeki boylar ile aralarındaki savaşlar ve kendi iç mücadeleleri yer alır.
♦ Hikâyelerin konuları; aşk, yiğitlik gösterisi, kahramanlık, boylar arasındaki savaştır.
♦ 15. yy’de bugün adı bilinmeyen bir yazar tarafından yazıya geçirilmiştir.
♦ Eserin yazarı belli değildir.
♦ Nazım ile nesir iç içedir.
♦ Azeri Türkçesi de kullanılmıştır.