Temel Tiyatro Bilgileri

Antik Yunan Tiyatrosu - Sekizinci Bölüm

TİYATRO YAPILARI:

1. Klasik Dönem Tiyatro Yapısı

Koro, hem tragedya, hem de komedya için en önemli dramatik öğeydi, bunun için de çok geniş bir oyun yerinin yapılması şarttı.

Tiyatro sanatının yönünü din tayin ediyordu ve bunun için de çok sayıda seyirciye yönelmesi gereken oyun yerleri gerekiyordu.

Halkın rahatça seyredebileceği bir dağın eteği ve oyunun oynanacağı bir düzlük, seyir olanağını artırmak için de oyun yerinin bir daire biçiminde olması gerekiyordu. Buna orkestra deniliyordu.

Oyun yerinin ortasına da Tanrı Dionysos'a adakların yapılacağı bir sunak yapıldı. Bu ilkel gösterilerin yeri, zaman geçtikçe gelişmeye başladı. Önce bayıra, seyircilerin daha oturabilmesi için tahta sıralar yapıldı.

Oyun yerinin arkasına ise; oyuncuların kostüm değiştirebilmeleri için önce bir tente, sonar bir çadır, daha sonra da ahşap kulübeler kuruldu.

İ.Ö. 499 yılında büyük bir kaza oldu ve tahta sırlar çöktü. Bunun üzerine seyir yeri taş sıralardan yapılmaya başlandı. Oyunun daha iyi görülebilmesi için de taş sıralar daire biçimindeki orkestranın yarıçapını saracak yolda yanlara doğru da genişletildi. Böylece klasik dönem tiyatro yapısının son biçimi ortaya çıktı.

Daire biçiminde bir oyun yeri, ortada bir sunak ve yine yarım daire biçiminde oyun yerini saran seyirci yeri.

İ.Ö. 465 tarihlerinde yapılan tahta skenenin yerini böylece İ.Ö. 425'te alt kısmı taştan bir yapı aldı. Taştan yapılan skene daha ayrıntılı bir yapıydı.

İ.Ö. V.YY. sonunda skene iki katlı oldu. Üst kata episkenion adı verildi. Burası sahne araçlarının ve vinçlerin kullanımı için yapılmıştır.

2. kat; birinci katın biraz gerisine yapılmış olduğu için 2. katın önü "konuşma yeri" anlamına gelen logeion adını aldı. Tanrılar buradan konuşurlardı.

2. Hellenistik Dönem Tiyatro Yapıları

Daha sonraki yüzyılda, oyuncular için daha yüksek bir sahne yapıldı. Bu sahne orkestradaki koroyla olan konuşmaları aksatmayacak yükseklikteydi.

Hellenistik yapıların en güzel örnekleri Türkiye'nin Ege havalisindeki Dilene ve Bergama tiyatroları, Yunanistan'daki Epidauros, Eretria, Oropos, Delos ve yeniden yapılan Atina'daki Dionysos tiyatrolarıdır. Hemen hepsinin tam yuvarlak biçiminde oyun yerleri vardır.

3. Roma Dönemi Tiyatro Yapıları

Roma Dönemi tiyatrolarının en önemlileri Batı Anadolu'dadır. Bunlar Termesos, (Burdur havalisi) Magnesis (Manisa yakını) Miletos (Söke) ve tiyatrolarıdır.

Bu tiyatrolarda;

- Seyir yeri eskisi gibi kalmıştır.

- Oyun yeri tam yuvarlak olma niteliğini yavaş yavaş kaybetmektedir. Skene, tam yuvarlağı bir ucundan kesmektedir.

- Seyir yerindeki en alt sıra doğrudan doğruya orkestra ile birleşmektedir.

- Skene, bugünkü sahnenin ilk biçimini almıştır. Orkestrayı kesen bölümün bir bölümü bir buçuk metrenin üstünde bir yükseklikle ikinci bir oyun yeri olması, arka planda 3 kapı ve sütunlar ortaya çıkmıştır.

Grek tiyatro yapılarını Roma tiyatro binalarından ayırt eden temel özelliklerden biri, Grek yapılarının iki bölüm olmasıdır.