Temel Tiyatro Bilgileri

Antik Yunan Tiyatrosu - Dokuzuncu Bölüm

SOPHOKLES ( İ.Ö. 497-406)

Kolonos köyünde doğdu.

On altı yaşlarında Pers zaferini kutlayan bir törenin çocuk korosunda şarkı söyleyerek ve arb çalarak sahneye ilk kez adımını attı.

28 yaşında, orta yaşlara gelmiş Aiskhilos'un karşısına yarışmacı olarak çıktı ve kazandı.

Atina devletinin siyasal yaşamında önemli roller oynadı, iki kez devletin en yüksek makamı olan generalliğe atandı.

Grek tragedya yazarlarının içinde, gerçeği değil, ideali yani olanı değil, olması gerekeni gösteren bir ozan olarak özellik kazanan Sophokles tragedyaya üçüncü oyuncuyu soktu.

Koroyu on iki kişiden on beş kişiye çıkardı.

Tragedyaya getirdiği en ilgi çekici yenilik üçleme ve dörtlemelerde oyunların konuları arasındaki bağı kaldırmış olmasıydı.

Boyalı dekor panoları geliştirdi ve tragedyaya Frigyalıların musikisini getirdi.

Sophokles ile tragedya olgun sanat biçimini aldı.

Sophokles geleneksel hikayeleri olduğu gibi uygular, bunları değerler ya da ne kadar gerçekçi oldukları üzerinde durmadan oyunlarına konu yapardı.

Oyun kişilerini birer karakter yapısı içinde veren ilk yazardı. ( Oyun karakterlerinde izlenen davranışlar, o karakterin kendi karmaşık kişiliklerinden ileri geldiği kadar çevrenin etkisiyle de biçimlenirdi.)

Sophokles'in korosu: Oyunun dramatik bölümlerini destekleyecek biçimdeydi. Oyunun organik bir parçası olmuştu. Koro kahramanın trajik yolunu daha da yoğunlaştırır ve anlamlandırır biçimde kurulmuştur.

Ancak artık koro 2. derecedeydi. Gerçekçi değildi ama insanı en iyi anladığı için inandırıcı anıtlar yarattı.

ESERLERİNDEN BAZILARI: Oidipus Kolonos'ta, Filoktetes, Aias, Antigone, Kral Oidipus

AİSKHYLOS ( İ.Ö. 525-456)

Eleusis'te doğdu.

Oyun yazarı olarak ikinci oyuncuyu getirdi. ( Ancak Aiskhilos'tan önce Mısır'da birden fazla oyuncu kullanılmıştır. Grek yazarları bu işi, Mısır'da daha önce yapıldığını bilmeden ortaya çıkarıyorlardı.)

2. oyuncu ile koronun görevi azaltılarak oyuna bir esneklik sağlanmış oldu.

Persler, Tebai önünde Yedi Komutan ve zincirine vurulmuş Prometheus'ta 2. oyuncuyu getirmiştir.

Persler oyununda Darius'un hayali o dönemde bir yenilikti. Tiyatroda ilk hayalet bu oyunda ortaya çıktı ve Aiskhylos'tan sonra gelen yazarlar tarafından sık sık kullanıldı.

Aiskhylos'un dili ağdalıydı, düşünceleri zor anlaşılabilirdi. Çağdaşları bile onu zor bulurlardı.

Onun önemi dinsel törenleri dram sanatına yöneltmesiyle ortaya çıkıyordu.

Din ve Ahlak sorunlarını vurgulayan Aiskhylos'un oyun kişileri kalıplaşmış özelliklerin temsilcileriydi. ( Nefret, Gurur, Kızgınlık gibi...)

Aiskhylos trajik bir yazardır ama insan yaşamını trajik bulmaz; iyimserdir ve sonunda tanrıların her şeyi düzelteceğine inanır.

Oyunlarının tümünde dinsel bir tören havası vardır.

Ele aldığı konulara dolantılar sokmaz.

Oyun kişileri karakter değil, duyguların ve düşüncelerin temsilcileridir.

ESERLERİNDEN BAZILARI: Yalvaran Kızlar, Persler, Tebai Önünde Yedi Komutan, Zincire Vurulmuş Prometheus, Oresteio dörtlemesi bu dörtlemede bir oyun kayıptır diğerleri (Aqamemnon, Adak Taşıyanlar, Omenidler)

EURİPİDES ( İ.Ö. 485-406)

Zamanında çok garip karşılanan büyük bir kütüphaneye, böylece dünyanın ilk tiyatro koleksiyonuna sahipti.

Felsefe, şiir ve tiyatroya, çok meraklıydı.

Bireyci eğilimle gelişen kuşkuculuk onda yaratıcı yola yönelmişti.

Euripides'in çoğu oyunları tragi komedyalardır. Bu yönden onun, insan yaşamını Aiskhylos ve Sophokles'ten daha doğru ve gerçekçi açıdan gördüğü anlaşılır.

Euripides Antik Yunan geleneklerinden yeni gerçekler çıkarmıştır. O zamana kadar olan alışkanlıkları ve töreleri soruşturmaya başlamış, Atina halkının geleneğindeki insanlık dışı düşüncelere karşı durmuştur.

Geleneğe karşı çıktığı noktalardan biri; Atina devleti içinde kadına verilen değerdi.

Akılcıdır, mantık yoluyla tartışmalara girer. Bu tartışmaları da doğrudan doğruya seyirciye yöneltir. Mecazi anlamları sevmez.

Dram sanatına bugünkü anlamında prolog ve epilog bölümlerini getirmiştir.

Onun düşünce aşamasına oyun yazarları ilk kez Rönesans'ta ulaşmıştır.

ESERLERİNDEN BAZILARI: Herakles'in Çocukları, Hippolitos Hekuba, Andromak, Herakles'in Deliliği, Yalvaran Kızlar ( Oyunun adı Aiskhylos'un oyunu ile aynı ama konusu değil ), Troyalı Kadınlar, Elektra, Medea

(Bölümün sonunda size bir Antik Yunan Kişileri Listesi eklemiştim. Fakat listesiye şu anda ulaşılamıyor. Güncellemeler sırasında tekrar yazmayı deneyeceğim.)