ALLAH'IN VARLIĞININ İSPATI

E- Pers Mitolojisinde İlâh Anlayışı

Perslerin din tarihinde Ahura Mazda'dan mutlak ilah olarak bahsedilir. Ahura Mazda, ebedi ve ezeli olan, çok güçlü, mutlak yaratıcı ve rızıklandırıcıdır. Kötülüğün sembolü ve kendisinin rakibi olan Ehrimen bile her şeyi bilen Ahura Mazda tarafından yaratılmıştır. Ehrimen, kötülüğün sembolüdür ve Pers mitolojisindeki şeytanı temsil eder.

Ahura Mazda, Ehrimen ile sürekli bir savaş halindedir. Bu savaş kıyamete kadar devam edecek ve en son Ahura Mazda'nın zaferi ile neticelenecektir.

Pers mitolojisinin özünü iyilik ve kötülük oluşturur. Ahura Mazda iyiliğin özüdür, Ehrimen ise kötülüğün özüdür. Ahura Mazda'dan kötülük sadır olamayacağına göre, o kötülükten de sorumlu değildir. Lakin Ehrimen ise kötülüğün timsalidir ve tüm kötülüklerin sebebi odur. Bu yüzden İyilik ve kötülük, yani Ahura Mazda ve Ehrimen sürekli savaş halindedir. Hatta bu, yaratılan kullarda da geçerli olan bir meseledir. Şöyle ki, insanlar iyilik yaparak Ehrimen'e karşı Ahura Mazda'ya yardım etmiş olurlar, kötülük yaparak da Ehrimen'e yardım etmiş olurlar.

Bu dinin temelinde de yine tek tanrılı bir din mevcuttur. Kendi soylemleri ile bu dinde, bozulan itikadları düzeltmek için peygamberler gelmiştir. İşte Pers mitolojisinde Ahura Mazda'dan daha çok bilinen Zerdüşt, bu dinin peygamberlerinden bir tanesidir.

Dediğimiz gibi, Mecuslilik, temelinde tevhid yatan bir dindir. Lâkin Mecuslilik de tıpkı diğer dinler gibi özündeki tevhidi kaybetmiş ve müşriklerin dini haline gelmiştir.

Pers mitolojisindeki iyilik ve kötülüğün timsallerine yani Ahura Mazda ve Ehrimen'in açıklamasına gelecek olursak, muhtemelen felsefik yorumların en parlak dönemini yaşadığı o dönemlerde gelen; "Eğer tanrı iyi biriyse, neden kötülüğü yarattı?" sorusuna cevap vermek için, Ehrimen'i ortaya attılar. Böylece suçu Ahura Mazda'dan alıp, Ehrimen'e yıktılar. Güya onlara göre Ahura Mazda kötülük yaratmadı, kötülüğü Ehrimen ortaya koydu. Bu soru günümüzde de biz Müslümanlara sorulan bir sorudur. Bunun açıklaması diğer konularda gelecektir...

Mecusilere göre Ahura Mazda'dan iyilikten başka bir şey sadır olmaz ve Ahura Mazda Ehrimen kötülük yapmasın diye onunla savaşır. O halde şu soruyu sormak gerekir; "Ahura Mazda kötülüğü yaratmadıysa, Ehrimen'i neden yarattı? Ahura Mazda her şeyi bilen ve gören biri ise, neden kötülük yapacağını bile bile Ehrimen'i meydana getirdi?"

Bununla birlikte Pers mitolojisinde başka bir çok tanrıdan bahsedilir. Bunları kısaca şöyle aktarabiliriz;

Aesma Daeva: Daeva'lardan biridir. Şehvet ve öfkenin, gazap ve intikamın iblisidir. Şiddet ve savaşın insanlaşmış halidir.
Agas: Hastalığın iblisidir. Gözler tarafından yapılmış kötülüğün insanlaşmış halidir Adı, "kötü göz" anlamına geliyor.
Ahurani: Antik Pers mitolojisinde Su Tanrıçası olarak geçer ve isminin anlamı "Ahura'ya ait olan"dır. Ahura Mazda'nın ya eşi ya da kızı olduğu tahmin ediliyor.
Aka Manah: Daevalar'dan biridir. Peygamber Zarathustra'yı(Zerdüşt'ü) baştan çıkarmak için Ahriman tarafından gönderilmiş arzunun insanlaşmış halidir.
Allatum: İlk zamanlardaki Pers mitolojisindeki yeraltı kraliçesi.
Ameretat: Amesha Spentalar'dan biridir. İsminin anlamı "ölmeyen, yaşamaya devam eden"dir. Bitkilerin koruyucusu ve ölümsüzlüğün insan halidir.
Amesha Spentalar: Ahura Mazda beraberindeki yedi ilahi varlıkların ismidir. İsmin anlamı "hayırlı ölümsüzler"dir. Tanrıların hiyerarşisi olarak Ahura Mazda'nın arkasından gelirler. Birlikte adalet ve doğruluk için savaşırlar.
Anahita: Bereket, savaş ve su tanrıçasıdır. Kadınların koruyucusudur.
Angra Mainyu: Karanlığın tanrısı. İyiliğin ebedi yok edicisi, kötülüğün yaratıcısı ve insanlaşmış hali.
Apam-natat: Suda bulunmuş olan tanrı. İnsanlara su verir. Vouru-kasa'nın (Su tanrısı) oğlu, askeri yönüde var, isyanı engeller.
Apaosa: Kuraklık getiren iblis.
Arishtat: Dürüstlüğün Tanrısı.
Armaiti: Amesha Spentalar'dan biri. Özverinin insanlaşmış hali. Yaratıcının kızı ve doğru itaati temsil eder. Doğurganlığın ve ölünün tanrıçası.
Asha Vahishta: İsmi "mükemmel emir" anlamına gelir. Gerçeğin insanlaşmış hali, dünyadaki fiziksel ve ahlaki düzeni sağlar.
Asman: Gökyüzü tanrısı.
Asto Vidatu: Kimsenin kaçamayacağı ölüm iblisi.
Atar: Ahura Mazda'nın oğlu, ateşin ve masumluğun tanrısı.
Baga: Refahın ve sağlığın tanrısı.
Bahram: Gezegenlerin ve zaferin tanrısı.
Burijas: İran Kasitleri'nin savaş tanrısı.
Bushyasta: Tembelliğin sarı iblisi. İnsanların fazla uyuyup ibadetlerini ihmal etmelerini sağlar.
Buyasta: Daevalar'dan biri, insanları işlerinden alıkoymaya çalışan tembellik iblisi.
Daena: Ahura Mazda'nın kızı, din ile bağdaştırılır. Yazatalar'dan biri.
Daevalar: Belalara ve hastalıklara yol açan, her türlü dine karşı savaşan Angra Mainyu'nun takipçileri. Kadın olanlarına "Druglar" denilir. Ahura Mazda'ya karşı savaşırlar.
Dahaka (Dahhak): Ölümün antik Pers tanrısı, yalancılığın ve aldatmanın iblisi.
Dena: Ahura Mazda'nın kızı olan Pers bir tanrıça.
Dev: Kocaman bir güce sahip olan bir iblis, acımasız ve ahlaksız bir savaş tanrısı.
Drug: Yalanı temsil eden antik İran iblisi (kadın).
Drvaspa: Büyükbaşları, çocukları ve arkadaşlıkları koruyan tanrıça.
Fravashis: Zerdüştlük dinine göre koruyucu melekler.
Ganderwa: İyilikleri mahvetmeye çalışan su iblisi.
Geus-Tasan: Büyükbaşların ilahi yaratıcısı.
Geus-Urvan: Eski İranlı büyükbaşların koruyucusu.
Haoma: Anestetik etkileri olan bitki.
Haurvalat: Amesha Spentalar'dan biri. Mükemmelliğin insanlık hali ve ahret ile özdeşleştirilir.
Hvar: Güneş tanrısı.
Havrekhshaeta: Çok atlı güneş tanrısı.
İndar: Savaşın, cesaretin tanrısı.
Indra: Daevalar'dan biri, dinden döndürmenin insanlaşmış hali.
Izha: Fedakarlık tanrıçası.
Khshathra vairya: Bölgesel arzunun insanlık hali, metal ile bağdaştırılır. Fakirlerin koruyucusu olmasına rağmen kraliyeti savunmayı tercih eder.
Mah: Yazatalar'dan biri olan ay tanrısı. Eski İran mitolojisinde önemli rolü olan inek ile bağdaştırılır.
Mao: Pers ay tanrısı.
Mithra: Kontratların, ışığın ve arkadaşlığın tanrısı. Yazatalar'ın başkanı.
Nairyosangha: Ateş tanrısı ve tanrılar arası elçi.
Nanghaithya: Daevalar'dan biri, hoşnutsuzluğun insanlaşmış hali.
Neriosang: Antik Pers'te elçi-tanrı.
Peris: İnsanların vadedilmiş topraklara ulaşmasına yardımcı olan mükemmel güzelliğin ruhları.( Peri)
Rapithwin: Gün ortası tanrısı ve kuzeyi, yazı koruyan tanrı.
Rashnu: Adalet, son yargılamanın, doğruluğun meleği.
Saurva: Daevalar'dan biri.
Spenta Mainyu: Yaşam tanrısı, iyiliğin ve ışığın temsilcisi.
Sraosa: Amesha Spentalar'dan biri. İtaati temsil eder ve Ahura Mazda'nın elçisidir. Ayrıca sonraki yaşamda insanlara yardım eder.
Srosh: Tanrıların elçisi.
Vanant: Ahura Mazda için savaşan dört yıldızların liderlerinden biri. Batıda kötülüğü yenen koruyucu yıldız.
Vata: Rüzgâr tanrısı ve Yazatalar'dan biri.
Verethragna: Zafer tanrısı, agresifliği temsil eder. En kutsal ateş olan Vrahran Ateşi'nin tanrısı.
Vohu Manah: Amesha Spentalar'dan biri. Bilgeliği temsil eder. Hayvanların koruyucusu.
Vouruskasha: Dünyanın su kaynağı olan ve ortasında Yaşam Ağacı olan göl.
Yazata: Ahura Mazda'nın elçilerinin koruyucuları. Başkanları Mithra ve diğerleri de Daena, Mah, Rashnu, Vata ve Zam'dır.
Zam: Dünyayı ilahlaştıran Yazatalar'dan biri.
Zam-Armatay: Dünyanın tanrıçası.
Zarich: Daevalar'dan biri, yaşlanma ile bağdaştırılır.
Zurvan: Sonsuz zaman ve uzayın tanrısı. Ahura Mazda ve Angra Mainyu'nun babası. İki tarafı temsil eden çocukları olduğu için nötr bir tanrı olmayı tercih etmiştir. Kaderin, ışığın ve karanlığın tanrısı olduğu söylenir.