AHLAT SELÇUKLU MEYDAN MEZARLIĞI ÖREN YERİ -
BitlisAnadolu’ya giriş kapısının en önemli noktası olan,
doğu-batı sentezinin kavşak noktası konumundaki
Ahlat, gerek coğrafi gerek tarihi özellikleriyle ön plana
çıkmaktadır. XIII. yüzyılda “Belh (Afganistan) ve
Buhara (Özbekistan)” ile İslam Dünyasının 3 büyük
ilim, kültür ve sanat merkezinden biri olmuş ve Kubbet
-ül İslam unvanını alarak önemini daha da arttırmıştır.Geçmişi Neolitik Çağlara dayanan Ahlat, MÖ
4000’lerde Hurriler ile başlayıp Osmanlılar'a kadar
çeşitli devletlerin idaresinde kalmıştır. Anadolu’nun
kapısının Türklere açıldığı tarih olan 1071’den sonra
ise, doğudan batıya geçişi sağlayan bir üs konumuna
gelmiştir. XII. yüzyılın başlarından itibaren de
“Ahlatşahlar” adıyla anılan Selçukluların bir kolunun
başkenti olmuştur.Ahlat, stratejik önemi ve sahip olduğu doğal
güzellikleri ile tarihin her döneminde çeşitli
uygarlıklara merkezlik yapmıştır. Şehir Bizanslılar
Döneminde “Khlat”; Süryaniler Döneminde “Khelath”;
Araplar Döneminde “Halat”, İranlılar ve Türkler
Döneminde ise “Ahlat” olarak telaffuz edilmiştir.
Ahlat’ın sahip olduğu güzelliklerin yanı sıra
bünyesinde barındırdığı birçok kümbet, türbe, hamam,
zaviye, bezirhane, çeşme, kale, mezarlık, cami, sivil
konut, arkeolojik alan, akıt ve mağaralar gibi tarihi
yapılarıyla adeta bir açık hava müzesi niteliğindedir.
Bu tarihi yapıların en önemlilerinin başında ise “Ahlat
Selçuklu Meydan Mezarlığı Ören Yeri” gelmektedir.
Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı Ören Yeri, Ahlat’ta
bulunan bir çok tarihi mezarlık içerisinde en büyük ve
en önemli olanıdır. Mezarlıkta, dönemin ünlü
sanatkârların eserleri bulunmaktadır. 210.000
metrekarelik bir alanı kaplayan Meydan Mezarlığı,
Türk-İslam Mezarlıkları içerisinde büyüklük açısından
dünyada 3. sırada, ülkemiz de ise ilk sırada yer almaktadır.Tarihin önemli kaynakları arasında yer alan mezar
taşları ait oldukları toplumların inançlarını, sanat
anlayışlarını, sosyal ve kültürel yapılarını yansıtırlar.
Mezar taşları Türklerin yerleşme ve yayılma alanlarını
göstermesi açısından da büyük önem taşımaktadır.
Selçuklu Mezarlığı’nda yer alan mezar tiplerine
bakıldığında Şahideli sandukalı, Sandukalı ve Akıt
olmak üzere 3 tip mezar görülmektedir.
Mezar taşlarının doğu yüzünde medfunun kimlik
bilgileri, bazı örneklerde ise medfunun nereden
geldiği ve mesleki bilgiler yer almaktadır. Ayrıca, Orta
Asya Türk kültüründe görülen çift başlı ejder motifi,
değişik sıra ve örgülerde mukarnas süslemeleri de
yer almaktadır. Batı yüzünde ise, mezar taşını yapan
sanatkârın adı, Kuran-ı Kerim’den ayetler ile palmet,
kandil, geometrik motifler ve bitkisel süslemeler
bulunmaktadır. Sanduka kısmında ise daha çok
ölümü hatırlatan Hadis-i Şerifler yer almaktadır.
Ahlat’taki Selçuklu mezar taşları ile Orhun
Abideleri'nin benzerliği, Orta Asya Türk kültürünün
Ahlat’ta devam ettiğini ve bu kültürün burada
kalmayıp Ahlat’tan Anadolu’ya yayıldığını göstermesi
açısından önemlidir.
Kaynak: Official Turkish Museums, Ahlat
Kaymakamlığı
Foto Kaynak:T.Kültür Portalı
ŞİMDİ OKUDUĞUN
İlişki Durumu: BİLİMSEL KARIŞIK
عشوائيGeçmişe dair toplumsal, bilimsel, siyasal, sanatsal vs. makaleler