Επιστολές 2021 έως 2023

Το όνειρο ενός γελοίου (Ρόκι)

Πέτρος Μεταλληνός

25/03/2023

Γεια σου Ρόκι,

Λείπεις πολλά χρόνια τώρα. Ήσουν ένας πολύ ευγενικός και αξιοπρεπής σύντροφος. Δεν θα πω πιστός. Όχι, δεν ήσουν τόσο πιστός, δεν το άξιζα εξάλλου. Ούτε εγώ είμαι τόσο πιστός γενικά σαν άνθρωπος. Για αυτό όμως ίσως μου άρεσες και τόσο πολύ. Δεν ήθελες τόσο πολύ να μένεις σπίτι και να είσαι συνεχώς κολλημένος απάνω μου. Σου άρεσε να βγαίνεις έξω, να κάνεις παρέα και με άλλα σκυλιά, να βλέπεις άλλα σπίτια. Έτσι πέθανες κιόλας, προσπαθώντας να ξαναμπείς μέσα σε μία από αυτές τις εξόδους σου.

Υπάρχει ένα βιβλίο Ρόκι, το οποίο το έχει γράψει ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Κάποιος ο οποίος έχει καταφέρει και έχει μπει στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Μέσα από χιλιάδες χιλιόμετρα και δεκάδες χρόνια, έχει καταφέρει και έχει γράψει συναισθήματα τα οποία εγώ τα είχα νιώσει αλλά ποτέ μου δεν είχα καταφέρει να τα συνειδητοποιήσω και να τα κάνω λέξεις. Γι' αυτό τον θαυμάζω τόσο πολύ. Ένα από αυτά τα βιβλία είναι και το «Όνειρο ενός Γελοίου».

Εδώ που τα λέμε Ρόκι, δεν είναι και από τα καλύτερά του βιβλία. Το θεωρώ λιγάκι αφελές. Παρουσιάζει έναν ιδανικό κόσμο και το πώς αυτός διαλύετε από την επαφή ενός ανθρώπου του δικού μας πολιτισμού που απλά τον μολύνει με λίγα ψέματα, τον μολύνει με τα αγαθά του πολιτισμού μας κ.ο.κ. Δεν είναι ένα από τα έργα του το οποίο το θεωρώ «υψηλής φιλοσοφίας». Έχει να κάνει με την απώλεια της παιδικής αθωότητας ότι τελικά δεν μπορεί να υπάρξει τέλειος κόσμος. Όντως δεν μπορεί να υπάρξει τέλειος κόσμος. Το πρόβλημα όμως είναι ότι αυτός ο κόσμος που μας περιγράφει, δεν μπορεί καν να χτιστεί, έτσι ώστε μετά να καταρρεύσει. Οι σπόροι της καταστροφής αυτού του τέλειου κόσμου, υπάρχουν στην ανθρώπινη ψυχολογία κάθε μέρα. Σε κάθε μας λέξη, σε κάθε συναναστροφή μας με τους γύρω μας, υπάρχουν αυτές οι μικρές λεπτομέρειες και ατέλειες που απαγορεύουν να χτιστεί ολόκληρο αυτό το οικοδόμημα που μας παρουσιάζει ο Ντοστογιέφσκι ότι τελικά καταρρέει. Φυσικά κάποιος μπορεί να πει ότι όλο αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από ένα νοητικό πείραμα και στα νοητικά πειράματα, μπορείς να κατασκευάσεις κατασκευές οι οποίες δεν γίνονται έτσι ώστε να αποδείξεις το επιχείρημά σου.

Περισσότερο αυτό που με πειράζει όμως είναι ο ιδεαλισμός του Ντοστογιέφσκι σε αυτό το βιβλίο. Η παραδοχή μόνο και μόνο του 'εάν υπήρχε ένας τέλειος κόσμος αυτό θα ήταν έτσι' είναι από μόνη της προβληματική. Όχι, κανείς δεν λέει ότι αυτός ο κόσμος που φαντάστηκε ο Ντοστογιέφσκι είναι κατά οποιονδήποτε τρόπο «τέλειος». Τι σημαίνει «τέλειος»? Ο «τέλειος» κόσμος δεν θα έπρεπε μέσα του να είχε και το σθένος να μην μπορέσει να διαφθαρεί, έτσι δεν είναι? Ο τέλειος κόσμος επίσης, θα έπρεπε να είχε την γνώση. Οι κάτοικοί του καθόλου 'τέλειοι' δεν είναι εάν δεν γνωρίζουν ή δεν ξέρουν, ή είναι ανίκανοι να πούνε ψέματα για παράδειγμα. Πολύ περισσότερο 'τέλειοι' θα ήταν αυτοί οι κάτοικοι εάν με πλήρη γνώση του τι είναι ψέματα, ποια πλεονεκτήματα έχουν τα ψέματα και ποια μειονεκτήματα, κατάφερνε να διαλέξει το να μην πει ψέματα γιατί 'γνώριζε' τι συμφέρει, τι είναι καλύτερο.