Co cię (nie)zabije | Leksykon chorób

Zespół KAA

Słowem wstępu: Na istnienie zespołu KAA natknęłam się w jednej z prezentacji obowiązującej mnie na egzamin z paliati. Co prawda, nie jest to choroba sama w sobie, a kompilacja trzech zjawisk, ale myślę, że warto wiedzieć o jego istnieniu, zwłaszcza, że żyjemy w świecie, w którym taka przypadłość zdarza się niestety często. Po prostu nie zdajemy sobie sprawy z jej istnienia.

1. Nazwa: Zespół KAA, tak jak wspomniałam już we wstępie, składa się z trzech zjawisk. Nazwa pochodzi od pierwszych liter każdego z nich: kacheksja, anoreksja, astenia. Określany jest również mianem zespołu wyniszczenia nowotworowego. 

2. Co to jest? To szczególny rodzaj niedożywienia z postępującą utratą masy mięśniowej, który prowadzi do znacznego pogorszenia stanu ogólnego chorego i nie da się leczyć standardowym wsparciem żywieniowym.

3. Przyczyna: Upośledzenie wytwarzania i pożytkowania energii z pożywienia na wskutek rozwoju nowotworu.

4. Postacie:

Wyróżniamy 3 stadia zespołu KAA:

- Prekacheksja - pojawia się nietolerancja glukozy i niechęć do przyjmowania posiłków. Występuje niewielka utraty ciała, ale nie jest jeszcze aż tak widoczna.

- Kacheksja - w ciągu 6 miesięcy chory stracił w niezamierzony sposób 5% masy ciała. 

- Kacheksja uporczywa - wyniszczenie w znacznym stopniu ogranicza codzienne funkcjonowanie, a chory połowę swojego czasu spędza w łóżku lub nie jest już w stanie go opuścić.

5. Objawy:

- kacheksja - niezamierzony, postępujący spadek masy ciała, głównie utrata masy mięśniowej w połączeniu z utratą tkanki tłuszczowej, upośledzenie sprawności ruchowej, brak apetytu, osłabienie odporności, uczucie pełności po zjedzeniu małego posiłku.

- anoreksja - niechęć do przyjmowania posiłków.

- astenia - znużenie i zmęczenie nieproporcjonalne do wykonywanych czynności, które w znaczący sposób wpływa na codzienne funkcjonowanie. Dla astenii charakterystyczna jest także senność oraz zaburzenia pamięci i koncentracji.

Dochodzi również do narastającej niewydolności wielu ważnych dla funkcjonowania narządów, niekorzystnych zmian w wyglądzie, dochodzi do nieprawidłowości metabolicznych i hormonalnych, występują obrzęki i niedokrwistość.

6. Kto jest narażony? 

Zespół KAA występuje najczęściej u chorych z:

- rakiem przełyku, żołądka, trzustki, płuc i piersi. Rzadziej pojawia się w przebiegu innych nowotworów.

 - mięsakami i chłoniakami nieziarniczymi. 

- przewlekłym zapaleniem trzustki.

- gruźlicą.

Dotyczy 80% chorych w fazie terminalnej choroby czyli takiej, gdzie dochodzi do nieodwracalnego pogorszenia stanu i sprawności.

7. Rozpoznanie:

Poza stwierdzeniem stadia zespołu KAA (prekacheksja, kacheksja i kacheksja uporczywa) można pokusić się o zmierzenie stężenia albumin w surowicy krwi i wykonanie pomiaru leukocytów we krwi obwodowej. Wynik równy lub niższy 34 g/l w przypadku albumin i 2000 leukocytów na mm sz. świadczy o występowaniu niedożywienia.

8. Leczenie:

Tak jak w większości chorób i stanów patologicznych korzysta się z leczenia farmakologicznego. Można tu posłużyć się głównie:

- progestagenami - poprawiają samopoczucie, zmniejszają poczucie znużenia, polepszają apetyt i powodują przyrost tkanki tłuszczowej, co prowadzi do zwiększenia masy ciała.

- niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (do tej grupy leków należą m.in. ibuprofen, paracetamol czy aspiryna) - hamują wytwarzanie białek ostrej fazy, działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo.

- glikokortykosteroidami - mają działanie przeciwwymiotne, powodują uczucie szczęścia i poprawiają apetyt.

Warto także wspomóc się leczeniem żywieniowym, jednak należy mieć na uwadze, że w wielu przypadkach może okazać się nieskuteczne.

9. Rokowanie: Jest przyczyną zgonu ok. 30% pacjentów z chorobami nowotworowymi.