Co cię (nie)zabije | Leksykon chorób

Choroba afektywna dwubiegunowa

Słowem wstępu: To druga choroba, jaka obowiązuje mnie na wtorkowej zerówce z psychiatrii, a jednocześnie drugi wykład z niej. Myślę, że dla wielu autorów to będzie przydatny rozdział, ponieważ jak się okazuje, jesteśmy szczególną grupą ryzyka.

1. Nazwa: W skrócie ChAD. Jak łatwo zauważyć, chorobę cechuje nazwa dwuczłonowa. Część "afektywna" pochodzi od afektu, które oznaczają silną, żywą reakcję na coś, natomiast "dwubiegunowa" odnosi się do występowania stanów manii tzw. górki oraz depresji tzw. dołka, które są przeciwnymi biegunami emocjonalnymi. Kiedyś określana jako cyklofrenia (obecnie niektórzy zaliczają ją jako odmienną chorobę o łagodniejszym przebiegu niż ChAD, zaś jej nazwa odnosi się do cyklów, w jakie wchodzi umysł). W Polsce do niedawna nazywana szałem. 

2. Historia: ChAD znane jest już od czasów starożytnych, gdy grecki lekarz Areteusz z Kapadocji w swoich notatkach opisał człowieka przechodzącego ze stanu melancholijnego do stanu manii. Dokładne badania nad chorobą afektywną dwubiegunową przeprowadzili niezależnie od siebie francuscy psychiatrzy Jules Baillarger oraz Jean-Pierre Falret, nadając jej nazwę "szaleństwo podwójnej formy" oraz "okrągłe szaleństwo" nawiązując do dwóch odmiennych, pojawiających się cyklicznie stanów emocjonalnych. W XIX w. niemieccy i szwajcarscy uczeni podzielili chorobę na dwa typy.

3. Co to jest? To zaburzenie cechujące się występowaniem dwóch głównych stanów: depresji i manii pojawiających się cyklicznie.

4. Przyczyna: Nikt nie wie, skąd bierze się choroba afektywna dwubiegunowa, jednak podejrzewa się, że jest to wynik początkowo zbyt małej ilości konkretnych neuroprzekaźników charakterystyczny dla depresji, a następnie ich gwałtownego wzrostu typowego dla manii.

5. Postacie: Wyróżniamy dwa typy choroby:

- chorobę afektywną dwubiegunową typu I - występują w niej naprzemiennie depresja i mania

- chorobę afektywną dwubiegunową typu II - występują w niej naprzemiennie depresja i hipomania (hipomania to łagodniejsza forma manii pozbawiona występowania urojeń)

6. Objawy:

a) Objawy depresji (tak, wiem, że wcześniejszy rozdział w całości był poświęcony depresji, jednak w przypadku ChAD-u symptomy są ciut odmienne):

- urojenia winy - chory jest przekonany, że całe zło tego świata jest z jego powodu i wszystko, co robi jest nieodpowiednie, nieprawidłowe i złe.

- urojenia grzeszności - pacjent zaczyna kategoryzować swoje zachowanie pod względem tego, czy było ono wcześniej dopasowane do panujących zasad i moralności. Dochodzi wtedy do dokonania rachunku sumienia. Jest to jeden z najbardziej niebezpiecznych objawów, ponieważ pod wpływem analizowania swojego zachowania i olbrzymiego wstydu pacjent może popełnić samobójstwo. 

-  senność - pacjenci są wyczerpani po chronicznej bezsenności w trakcie manii.

- obojętność, brak zainteresowania sytuacją, brak apetytu.

- myśli samobójcze z tendencją do podjęcia działania oraz próby samobójcze - ocenia się, że samobójstwa w ChAD stanowią 25-30% wszystkich samobójstw w psychiatrii. Najbardziej narażeni są pacjenci, którzy przeżyli wyjątkowo intensywną manię. Funkcjonuje nawet określenie "im większa górka, tym głębszy dołek".

b) Objawy manii:

- urojenia posłannicze - chory jest przekonany, że jest kimś wyjątkowym i posiada cudowne moce np. uzdrawiania za pomocą dotyku. 

- urojenia wielkościowe - pacjenta charakteryzują wielkie gesty wdzięczności, rozrzutność i hojność dla obcych. Chorym z urojeniami wielkościowymi w zakładzie zamkniętym odbiera się wtedy możliwość komunikowania z pomocą telefonów/komputerów, ponieważ osoby takie często biorą wysokie kredyty i chwilówki, aby następnie obdarowywać pieniędzmi przypadkowe osoby. Na wykładzie usłyszeliśmy historię m.in. mężczyzny, który zadłużał się w licznych bankach, a później chodził po mieście i rozdawał przechodniom duże kwoty pieniędzy oraz pani, która zawsze nosiła w torbie kilogramy pomidorów, aby potem częstować nimi pacjentów.