Esir Alınan Kürd Kızlarının Ezgisi: Lê yarê
“Lê Yarê” Horasan bölgesinden acıklı bir aşk şarkısı. Bilindiği kadarıyla bu şarkı 1905’te yaşanmış bir aşkı anlatıyor; ’ın aşkı. 11 Kasım 1905’te Baçiyanlu aşiretinden 36 Kürd kızı Cenge Şirvan adlı Türkmen ilçesinde esir alınır. Rivayete göre ilçedeki bütün Kürd erkekleri Türkmenler tarafından öldürülür.
Daha sonra esir alınan kızlardan bazıları serbest bırakılır ama kalanlar Türkmen erkeklerine eş olur. Evlerinden ve ailelerinden uzakta, bir köle gibi yaşamayı seçmek zorunda kalırlar. Kurmanci lehçesiyle söylenen “Lê Yarê” adlı şarkı o esir kızlardan birinin aşkını anlattığı bir hikâyeden oluşuyor.
Şarkıda erkek tarafından okunan şiir de yine Kurmanc olan ve savaşta esir alınıp öldürülen erkeğe ait. Genç kız Buhara’deki şehir pazarında başka bir efendiye satılır. Çoban olab Behmen Şivani, iki gün sonra onun esir alındığını öğrenir ve köyüne döner. Ama kimseyi göremez. Her yer yakılmıştır, her kes öldürülmüştür. Yüksek bir tepeye çıkar ve ağlayarak “Lê Yarê” şarkısını söyler.
Son yıllarda bu trajik aik öyküsüyle meşhur olan şarkı Horasan kürtlerinden Yelda Abbasi tarafından eski stranbêj makamlarına uygun biçimde seslendirildi. Kendisine eşlik eden erkek sanatçı ise Mohsen Mirzazade.
Şarkının sözleri:
Lê Yarê
Ez ku îro pir xemgîn im lê yarê
Lê yarê gulnarê
Çav li bîna negerîn im lê yarê
Lê yarê hevalê
Nîşan ji te ez nabînim gulnarê
Nîşan ji te ez nabînim gulnarê
Derdê dilê min korî ye lê yarê
Lê? yarê gulnarê
Xosan canê min xweriya lê yarê
Lê yarê hevalê
Dîdar maye qiyametê gulnarê
Dîdar maye qiyametê gulnarê
Ceylan kuştin jinan birin lê yarê
Lê yarê gulnarê
Gulnara min hêsîr kirin lê yarê
Lê yarê hevalê
Wan firotin li kuçe û bazarê
Ez ku îro pir xemgîn im lê yarê
Lê yarê gulnarê
Çav le pîna negerîn im lê yarê
Lê yarê gulnarê
Nîşan ji te ez nabînim gulnarê
Nîşan ji te ez nabînim gulnarê
Türkçesi
Ben ki bugün çok hüzünlüyüm ey yarim
Yarim, narçiçeğim
Harabelerde gezinmekteyim ey yarim,
Yarim, yarenim
Senden bir iz bulamıyorum. ah narçiçeğim
Dert kalbimi köreltmiş göremiyorum ey yarim,
Yarim, narçiçeğim
Akbabalar canımı yedi ey yarim,
Yarim, yarenim
Buluşmak kıyamete kaldı. narçiçeğim
Ceylanımı alıp götürdü kadınlar ey yarim
Yarim, nar çiçeğim
Narçiçeğimi esir ettiler ey yarim
Yarim, yarenim
Sattılar onu çarşı,pazar
Ben ki bugün çok hüzünlüyüm ey yarim
Yarim, nar çiçeğim
Harabelerde gezinmekteyim ey yarim,
Yarim, yarenim
Senden bir iz bulamıyorum ah narçiçeğim.
..
