Evliyâlar

Muhammed Hâlîd Ziyâüddîn (Kuddise Sirruh)

صوكونده كلدى كر ـه شيخ خالد / ولى أفضل مجاهد اول مجاهد
كمالات شول قدر ويرمشدى واحد / نه ممكن وصف ايده بو عبد فاقد
بو ذاته بنده اول حقه كيده لم / جمال با كماله سير ايده لم

"Sonunda geldi gerçi Şeyh Hâlid, / Veli efdal mücâhid ol mücâhid,
Kemalât şol kadar virmişdi Vâhid, / Ne mümkin vasfide bu abd-ı fâkid,
Bu zata bende ol Hakk'a gidelim, / Cemâl-i bâ kemâle seyr idelim."

(Gerçi Şeyh Hâlid-i Bağdâdî (Kuddise Sirruhû) Nakşî şeyhlerinin sonra gelenlerindendir, ilklerinden değildir. Lâkin o mücâhid (nefis ve şeytanla harp eden) en faziletli mücahiddir. Tek olan Mevlâ (ona) o kadar kemalât vermişti ki bu zayıf kulun onu vasfetmesi mümkün değildir. Bu zata köle ol (ona bağlan) Hakk'a gidelim. Cemâl-i bâ kemâli seyredelim.)

Ehlullâh aşk kâbesine doğru yol alan bir kafiledir. O kafileye kumandanlık edenler de bu kahraman Nakşîlerdir... Onlar, Rasûl-i Ekrem (Sallâllâhü Aleyhi ve Sellem)'in sâf u pâk kalbine gelen suyun aktığı gönüllerin sahipleridir. Onlar, ihlâs edenlerin visâl, inkar edenlerinse zevâl bulduğu zatlardır. Onların yolu, Sahâbe-i Kirâm (Radıyallâhu Anhum)'ın yolunun ta kendisidir. Füyûzâtı cihânı gark eden bu Allâh dostlarının hayatlarını okumak, onların ahlakıyla ahlaklanma menziline giden yolda bir delâlet remzidir. Bir ibret ve nasihat vesilesidir.

Mürîdân okuyup feyzu rahmete nail olsun diye onların maneviyât dolu hayatlarını meşâyıhtan büyük zatların ellerinden önce gönülleri kaleme almıştır. Bu zatlardan birisi olan Mevlânâ Câmî (Kuddise Sirruhû) şöyle demiştir: "Bazen sayfalarca yazıldığı olur ki, ne yazıldığından şuurumuz olmaz. Kalem kendi kendisine akıp gider."

Hayatının her anı nasihatlerle dolu olan bu taifeye mensup zatlardan birisi de 13. asrın müceddidi, din ve milletin mesnedi, hakîkat ve yakînin burhanı, hidayet ve irfan sahibi, irşat kutbu ve rahmet denizi, ulemânın önderi, usûl-furû' ve aklî-naklî ilimler sahibi, izzet sırrı, Gavs-ı A'zâm Hazret-i Mevlânâ Muhammed Hâlid Ziyâüddîn el-Bağdâdî el-Osmânî en-Nakşibendî el-Müceddidî (Kuddise Sirruhû)'dir. Tarîkat-ı Aliyye-i Nakşibendiyye Silsile-i Meşâyıhı (Kaddesallâhu Esrârahum)'nın 30. halkasıdır. Altın Silsile'den Abdullah-ı Dehlevî (Kuddise Sirruhû) Hazretleri'nin terbiyesinde yetişmiş, onun kemalâtından istifade ederek insanları irşat etmiştir.

Hazret-i Mevlâna Hâlid (Kuddise Sirruhû) 1190 yılında Şehrezûr'un Karadağ kasabasında doğmuştur. Babası Şehrezûr ahâlisinin büyüklerinden Ahmed ibni Hüseyn (Kuddise Sirruhû)'dir. Mübarek nesebi baba tarafından Hazret-i Osman (Radıyallâhu Anh)'a ulaştığı için kendisine nisbe olarak el-Osmânî denmiştir. Annesi ise Hazret-i Ali (Radıyallâhu Anh)'nin muhterem zürriyetinden olup, nesebi Pir Hızır Fâtımî (Kuddise Sirruhû)'ye ulaşır.

Mevlânâ Hâlid Hazretleri'nin İlim Tahsili ve Yetişmesi

Mevlânâ Hâlid hazretleri (Kuddise Sirruhû) henüz küçük yaştayken fıkıh, hadis, tefsir, tasavvuf, akâid, nahiv, sarf, me'ânî, beyân, bedî', vad', âdâbü'l-münâzara, arûz, kâfiye, muhâdarât, edebiyat, lügat, usûl, mantık, hikmet, hendese, hesâb, hey'et vb. aklî ve naklî ilimleri tahsil etmiştir. Hocalarının usulünden giderek Fîrûzâbâdî'nin Kamus isimli meşhur lügatını ezberlemiştir. İlmiyle döneminin alimlerini geçmiş, takvası cihetinden ulemanın ikrar noktası olmuştur.

Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî (Kuddise Sirruhû) zahirî ilmini Abdulkerim el-Berzencî, Abdurrahim el-Berzencî, Molla Muhammed Sâlih, Molla İbrahim el-Beyârî, Molla Abdullah el-Hırpânî (Rahimehumullâh) gibi birçok alimden tahsil etmiştir. Arapça ve Farsça'da müstakil eserler telif etmiş, okuduğu kitapların bir kısmına talikât yazmış, dakîk meselelerde ulemanın dahi başvurduğu bir merci olmuştur. Bâhusus Tefsîru'l-Beydâvî, İbni Hacer el-Heytemî'nin Tuhfetü'l-Muhtâc'ı, el-Cürcânî'nin Şerhu'l-Mevâkıf ve Muhtasaru'l-Müntehâ haşiyesi, Taftazânî'nin Şerhu'l-Mekâsıd'ı, Kutbuddîn er-Râzî'nin Şerhu Metâli'i'l-Envâr'ı, Siyalkûtî'nin Şerhu'l-'Akâid haşiyesi, İbn Sînâ'nın el-İşârât ve't-Tenbîhât'ı, Nasîruddîn et-Tûsî'nin et-Tezkira'sı gibi daha birçok eserde akılları hayrete düşürecek tahkîk ve tedkîkte bulunmuştur. Risâle-i Hâlidiyye, İrâde-i Cüz'iyye Risâlesi, Mektûbât, Siyelkûtî'ye Ta'lîkât, Cilâlü'l-Ekdâr ve Ferâidü'l-Fevâid gibi birçok eseri vardır.