Kỹ năng đi trước đam mê - CAL NEWPORT

CHƯƠNG 8.2:

GIẢI MÃ BÍ ẨN CỦA RED FIRE

Khi tới nơi, tôi ăn trưa với Ryan và Sarah tại trang trại của họ. Nhà bếp củahai người tuy nhỏ nhưng thường xuyên được tận dụng, chất đầy nhữngquyển sách nấu ăn và các lọ đựng thảo mộc. Họ dọn bánh mì sandwich, ngũcốc cùng với phô-mai cheddar cắt miếng. Trong lúc ăn, tôi hỏi Ryan lý do tạisao anh lại trở thành nông dân. Tôi cho rằng nếu tôi muốn hiểu điều gì khiếncho cuộc sống của anh hấp dẫn như ngày hôm nay, trước tiên tôi cần phảihiểu làm thế nào anh đến được nơi đây.

Như bạn đã thấy tại Quy tắc #1 và #2 trong các chương trước, tại thời điểmcủa chuyến hành trình này, tôi đã phát triển ra một giả thuyết trái với thôngthường về cách mà mọi người cuối cùng cũng yêu thích công việc họ làm. ỞQuy tắc #1, tôi lập luận rằng "theo đuổi đam mê"là một lời khuyên tồi, bởi vìphần đông mọi người không có những niềm đam mê sẵn có đang chờ đượckhám phá và biến thành một công việc. Trong Quy tắc #2, tôi dẫn chứngrằng những người có sự nghiệp hấp dẫn khởi đầu bằng cách rèn luyện mộtkỹ năng hiếm hoi và quý giá - họ xây dựng cái mà tôi gọi là "vốn liếng sựnghiệp"- và sau đó trao đổi số vốn này để lấy một công việc có những đặcđiểm tuyệt vời. Với cách hiểu này, việc tìm một công việc thích hợp khôngquan trọng bằng biết cách làm việc. Khi Ryan kể về cuộc đời của anh, tôicảm thấy vui khi nhận ra cuộc đời anh chính là một ví dụ cho điều tôi nói ởtrên.

Để bắt đầu, tôi muốn nhấn mạnh rằng Ryan không đi theo đam mê để đếnvới nông trại. Thay vì vậy, như rất nhiều người yêu thích công việc họ làm,anh vô tình bước vào công việc này, và sau đó nhận ra đam mê tăng dần theonăng lực. Ryan lớn lên ở Granby nhưng gia đình của anh không làm nông.Anh hồi tưởng, "Hồi bé hầu như tôi không biết đến công việc trồng trọt chănnuôi."Thời phổ thông, cũng giống như đa số mọi người, Ryan thích kiếmthêm thu nhập. Chính xu hướng này đã dẫn anh đến một loạt cách thức kiếmtiền, từ giao báo cho đến thu lượm vỏ chai cho trung tâm tái chế. Tuy nhiên,công việc kinh doanh đột phá của anh khởi nguồn từ việc anh bắt đầu hái tráiviệt quất và bán lại trong những thùng các-tông. Anh kể, "Tôi đặt một cây dùở lề đường và bắt đầu nông trại đầu tiên của mình."Anh nhận ra đây là mộtcách kiếm tiền rất tốt.

Sau công việc bán trái việt quất, Ryan tiến lên một bước nữa bằng cách báncác loại nông sản thừa từ khu vườn phía sân sau nhà bố mẹ. Để tăng thêmdoanh thu, anh thuyết phục bố mẹ cho phép anh quản lý toàn bộ khu vườn.Anh nhớ lại, "Bố tôi rất vui với thỏa thuận đó."Chính tại thời điểm đó màRyan quyết định phải trở nên nghiêm túc trong việc tích góp vốn liếng sựnghiệp. Anh chia sẻ, "Tôi đọc tất cả mọi thông tin tìm thấy được về trồngtrọt chăn nuôi... tỉ tỉ thứ khác nhau."Không lâu sau, anh mở rộng khu vườncủa bố mẹ đến gần hết khoảng sân sau, rồi thêm thật nhiều phân bón để giatăng sản lượng.

Đến lúc Ryan vào trung học phổ thông, anh đã thuê được 4 héc-ta đất từ mộtngười nông dân địa phương và mướn nhân viên giúp việc bán thời gian trong vụ thu hoạch hè. Anh vay một khoản tiền từ Đại lý Dịch vụ Nông trạiMassachusetts (FSA) để có đủ tiền mua một chiếc máy kéo cũ và mở rộngcông việc kinh doanh bằng cách bán sản phẩm ở chợ dành cho nông dân vàcho một vài khách hàng mua sỉ khác. Sau khi tốt nghiệp trung học phổthông, Ryan tiếp tục vào Đại học Nông nghiệp Cornell chuyên ngành nghệthuật trồng rau trái để nâng cao kỹ năng. Những ngày cuối tuần anh trở vềnhà chăm sóc khu vườn của mình.

Nhưng đây mới là điểm làm tôi cảm thấy bất ngờ trong câu chuyện củaRyan: Không phải ngẫu nhiên mà một ngày nọ anh quyết định rằng anh rấtđam mê công việc trồng trọt để rồi sau đó dũng cảm ra vùng ngoại thành bắtđầu nông trại. Thay vì vậy, tại thời điểm bắt đầu công việc trồng trọt toànthời gian vào năm 2001, lúc mua mảnh đất đầu tiên, anh đã thu thập đượcnguồn vốn liếng sự nghiệp có liên quan đến việc trồng trọt trong gần mộtthập kỷ. Điều này nghe có lẽ kém hấp dẫn hơn mộng ước rằng một ngày nàođó bạn được từ bỏ công việc thường ngày và được đánh thức bởi tiếng gàgáy vào ngày hôm sau, nhưng nó lại phù hợp với những gì mà tôi khám phákhi nghiên cứu về hai quy luật trước: Bạn cần phải trở nên tài giỏi trước khikỳ vọng một công việc tốt. 

Khi kết thúc bữa trưa, tôi đã hiểu về lịch sử của Red Fire, nhưng tôi vẫnkhông thật sự rõ tại sao sự hiện diện của nó lại có sức hấp dẫn đến vậy. Tuynhiên, khi chúng tôi rời nhà bếp để tham quan nông trại, tôi bắt đầu hiểu ra.Tôi nhận thấy rằng khi Ryan giải thích về các loại cây trồng, sự e dè cảnhgiác trước đây của anh gần như biến mất. Ryan là mẫu người rụt rè. Khi nóichuyện trước đám đông, anh thường có khuynh hướng nói nhanh để kết thúccâu, như thể anh muốn xin lỗi vì đã xen ngang vậy. Nhưng một khi anh nóivề những chiến lược trồng trọt của mình, ví dụ như giải thích sự khác biệtgiữa đất sét trộn cát Merrimack và đất sét trộn phù sa Paxton, hay phươngpháp rẫy cỏ cho đất trồng cà rốt, thì sự ngại ngùng đó được thay bằng tinhthần nhiệt huyết của một người thợ lành nghề - một người biết rõ những gìmình đang làm và được vinh dự mang kiến thức đó vào công việc.

Tôi nhận thấy sự nhiệt huyết tương tự như vậy ở Sarah khi cô nói về nỗ lựcquản lý chương trình CSA của nông trại cũng như hình ảnh của nông trại vớicông chúng. Khi Sarah bắt tay vào làm với Ryan năm 2007, cô đã là mộtngười ủng hộ việc trồng trọt hữu cơ và làm nông nghiệp theo hướng hỗ trợcộng đồng. Trước đó cô có học về chính sách môi trường tại Vassar, nơi côvô tình tiếp cận Dự án Cộng đồng Hỗ trợ Nông nghiệp của Nông trại Poughkeepsie. Được dự án này truyền cảm hứng, sau khi tốt nghiệp, cô khởiđộng chương trình Cộng đồng Hỗ trợ Nông nghiệp quy mô nhỏ gần StaffordSprings, bang Connecticut. Việc đến với Red Fire đã cho Sarah cơ hội nângtầm niềm tin này lên một quy mô rộng hơn - một thử thách mà cô rõ ràng làrất hứng thú.

Cuối cùng tôi nhận ra rằng, yếu tố khiến cho phong cách sống Red Fire trởnên cực kỳ thú vị chính là: sự kiểm soát. Ryan và Sarah đầu tư (nhiều) vốnliếng sự nghiệp của mình vào việc nắm quyền kiểm soát những gì họ làmcũng như cách họ thực hiện. Đời sống công việc của họ không dễ dàng chútnào - nếu có điều gì mà tôi học được từ chuyến ghé thăm Red Fire thì đóchính là làm nông là một hoạt động cực kỳ phức tạp và căng thẳng - nhưnghọ được nắm quyền kiểm soát cuộc đời mình, và họ rất giỏi việc đó. Nóicách khác, sự hấp dẫn của Red Fire không đến từ việc làm việc dưới ánhnắng mặt trời - tôi biết được một điều rằng đối với người nông dân, thời tiếtlà thứ để chiến đấu, không phải là thứ để hưởng thụ. Và cũng không phảiviệc thoát khỏi màn hình máy tính - Ryan dành cả mùa đông dùng bảng tínhExcel để lên kế hoạch trồng trọt, trong khi Sarah bỏ nhiều thời gian quản lýhoạt động nông trại trên chiếc máy tính văn phòng. Thay vào đó, chính sự tựchủ đã hấp dẫn họ: Ryan và Sarah sống một cuộc sống ý nghĩa theo địnhnghĩa riêng của họ.

Trong những phần tiếp theo, tôi sẽ đưa ra lập luận rằng quyền kiểm soátkhông chỉ là nguyên nhân khiến lối sống của Sarah và Ryan trở nên hấp dẫn,mà hóa ra nó còn là một trong những thứ quan trọng nhất mà bạn có thể đạtđược với số vốn sự nghiệp của mình - một thứ vô cùng mạnh mẽ và thiết yếutrong hành trình tìm kiếm công việc bạn yêu thích mà tôi gọi là liều thuốctiên công việc mơ ước.

(cont)

**********************