Kỹ năng đi trước đam mê - CAL NEWPORT

chương 13.2:

TÍNH PHỔ BIẾN KHÓ HIỂU CỦA PHƯƠNG PHÁP MÃ HÓATUYẾN TÍNH NGẪU NHIÊN 

Khi viết chương này, tôi đang tham dự một hội nghị khoa học máy tính tạiSan Jose, bang California. Sáng hôm nay, một điều thú vị đã xảy ra. Tôitham dự một phiên thảo luận mà trong đó bốn vị giáo sư đến từ bốn đại họckhác nhau trình bày nghiên cứu mới nhất của họ. Thật bất ngờ, cả bốn bàitrình bày đều giải quyết cùng một vấn đề cụ thể - sự lan truyền thông tintrong mạng lưới và sử dụng cùng một kỹ thuật cụ thể - mã hóa tuyến tínhngẫu nhiên. Cứ như thể cộng đồng nghiên cứu khoa học máy tính bỗng mộtsáng thức dậy và cùng một lúc quyết định là mình sẽ giải quyết cùng mộtvấn đề này. 

Trường hợp khám phá đồng loạt này khiến tôi kinh ngạc, nhưng nó sẽ khônggây bất ngờ cho tác giả khoa học Steven Johnson. Trong quyển sách thú vịxuất bản năm 2010 của ông, Where Good Ideas Come From? (Ý Tưởng TốtĐến Từ Đâu?), Johnson giải thích rằng những "bội số"như vậy diễn ra rấtthường xuyên trong lịch sử khoa học. Johnson ghi chú: trường hợp phát hiệnvết đen Mặt trời vào năm 1611, bốn nhà khoa học từ bốn nước khác nhauđều cùng phát hiện ra hiện tượng này vào cùng một năm. Pin chạy bằng điệnđầu tiên? Được phát minh hai lần vào giữa thế kỷ 18. Ô-xy? Được tách rờivào năm 1772 và 1774. Trong một nghiên cứu mà Johnson dẫn ra, các nhànghiên cứu từ Đại học Columbia đã tìm ra gần 150 ví dụ khác nhau về các đột phá xuất chúng trong khoa học được thực hiện bởi nhiều nhà khoa họckhác nhau tại khoảng cùng một thời điểm.

Những ví dụ về sự khám phá đồng loạt này, dù có vẻ rất thú vị, dường nhưlại không liên quan lắm đối với vấn đề về sứ mệnh nghề nghiệp. Tuy nhiên,tôi mong bạn hãy kiên nhẫn, bởi lời giải thích cho hiện tượng này chính làmối liên kết đầu tiên trong chuỗi logic đã giúp tôi giải mã được những gìkhác biệt với Sarah và Jane mà Pardis đã làm.

iện ở trong vùng "khả thi kế cận"- một thuật ngữ được mượn từ nhà sinhhọc Stuart Kaufifman. Ông sử dụng nó để giải thích hiện tượng hình thànhcấu trúc hóa học phức tạp từ những cấu trúc đơn giản hơn. Kauffman ghinhận rằng khi ta cho một muỗng các thành phần hóa học trộn chung vớinhau, rất nhiều chất hóa học khác sẽ thành hình. Tuy nhiên, không phải bấtkỳ hóa chất mới nào cũng có khả năng xuất hiện như nhau. Các hóa chất mớimà bạn sẽ tìm thấy là những thứ có thể được tạo ra bằng cách kết hợp cáccấu trúc đã có trong muỗng. Nói cụ thể hơn, các hóa chất mới nằmtrong vùng khả thi kế cận được xác định bởi các cấu trúc hiện tại.

Khi Johnson sử dụng thuật ngữ này, ông ví sự đổi mới về văn hóa và khoahọc giống như các chất hóa học phức tạp. Ông giải thích, "Chúng ta lấynhững ý tưởng mà mình được kế thừa hay vô tình tiếp cận được, trộn chúnglại với nhau và tạo một hình dáng mới."Ý tưởng đột phá tiếp theo trong bấtkỳ lĩnh vực nào cũng được tìm thấy ở vùng tiên tiến nhất tại thời điểm hiệntại, trong phần không gian cận kề chứa đựng sự kết hợp mới của các ý tưởngsẵn có. Chính vì thế, lý do tại sao các phát hiện quan trọng thường xảy rađồng loạt là vì chúng chỉ có thể thực hiện được khi chúng bước vào vùngkhả thi kế cận, mà tại thời điểm đó bất kỳ người nào khám phá vùng khônggian này - những người đến được nơi tiên tiến nhất tại thời điểm hiện tại -cũng sẽ nhận thấy cùng những sáng kiến đột phá đang chờ được tìm thấy.

Lấy một ví dụ về sự khám phá trùng lặp: sự tách chiết ô-xy ra làm một thànhphần của không khí không thể nào thành hiện thực cho đến khi có hai thứxảy ra: Một, các nhà khoa học bắt đầu nghĩ về không khí như một vật chấtchứa đựng các nguyên tố, chứ không chỉ đơn thuần là một khoảng không; vàthứ hai, các thước đo cảm biến, một công cụ quan trọng cần thiết trong cácthí nghiệm, xuất hiện. Một khi hai sự phát triển này xảy ra, việc tách ô-xy trởthành một mục tiêu lớn trong vùng khả thi kế cận - nó trở nên rõ ràng đối vớibất kỳ người nào nghiên cứu theo hướng này. Hai nhà khoa học Carl Wilhelm Scheele và Joseph Priestley đang nghiên cứu theo hướng này vàchính vì vậy cả hai đều độc lập thực hiện những thử nghiệm cần thiết, nhưnggần như cùng một thời điểm.

Như tôi đã đề cập, việc hiểu về vùng khả thi kế cận và vai trò của nó trongsự đổi mới chính là mối liên kết đầu tiên trong chuỗi các lập luận sẽ giảithích cho chúng ta cách thức xác định một sứ mệnh nghề nghiệp đúng đắn.Trong phần tiếp theo, tôi sẽ đưa ra mối liên kết thứ hai, thứ sẽ kết nối thếgiới của những đột phá khoa học và thế giới của công việc lại với nhau.

(cont)

********************