Kỹ năng đi trước đam mê - CAL NEWPORT

CHƯƠNG 11.2:

QUY LUẬT KHẢ THI TÀI CHÍNH

Khi tôi giải thích vấn đề mình muốn tìm hiểu, Derek ngay lập tức hiểu ý.

Anh hỏi, "Ý anh là loại thuật toán tư duy ngăn cản một luật sư đã có 20 nămthành công trong nghề bỗng một ngày kia nói rằng, 'Này, tôi thích mát-xa,tôi sẽ trở thành một thợ mát-xa?" 

Tôi trả lời, "Đúng thế."

Derek suy nghĩ một lúc.

Anh trả lời, "Tôi có một nguyên tắc về tài chính vốn là yếu tố chi phối cácnguyên tắc khác trong cuộc đời tôi. Hãy làm những gì mà mọi người sẵnsàng trả tiền cho bạn." 

Derek chỉ rõ rằng điều này hoàn toàn khác với việc chạy theo đồng tiền đểcó tiền. Các bạn hãy nhớ rằng đây là một người đã cho đi 22 triệu đô và bánhết tài sản của mình sau khi công ty được mua lại. Anh giải thích, "Tiền làmột chỉ số trung lập để đo giá trị. Bằng cách nhắm đến việc kiếm tiền, bạnđang nhắm đến việc trở nên có giá trị." 

Anh cũng nhấn mạnh rằng các sở thích đều bị loại ra khỏi quy luật này. Anhnói, "Nếu tôi muốn học lặn cho vui, và mọi người không trả tiền cho tôi vìđiều đó thì tôi cũng không quan tâm. Tôi sẽ làm việc đó."Nhưng khi phảiđưa ra những quyết định ảnh hưởng đến sự nghiệp cốt lõi, tiền bạc lại là vịquan tòa hiệu quả về giá trị. "Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc kêu gọivốn đầu tư cho một ý tưởng nào đó, hay đang suy nghĩ rằng mình sẽ làmnhững công việc không liên quan để có nguồn tài chính thực hiện ý tưởng,thì bạn nên suy nghĩ lại về ý tưởng đó." 

Thoạt nhìn, sự nghiệp của Derek - xoay quanh lĩnh vực sáng tạo - dường nhưrất tách biệt với tiền bạc giống như ngày và đêm vậy. Nhưng khi anh kể lạicâu chuyện của mình từ góc nhìn này, mọi thứ lại bất chợt trở nên hợp tìnhhợp lý.

Ví dụ, bước đi lớn đầu tiên của anh là trở thành một nhạc sĩ chuyên nghiệpvào năm 1992. Khi Derek giải thích cho tôi rằng anh bắt đầu theo đuổi âmnhạc vào buổi tối và các ngày cuối tuần. "Tôi không từ bỏ công việc mình đang có cho đến khi tôi kiếm được nhiều tiền hơn bằng con đường âm nhạc."

Bước đi táo bạo thứ hai chính là thành lập CD Baby. Một lần nữa, anh cũngkhông dồn hết sự quan tâm vào việc này cho đến khi anh xây dựng được đủsố lượng khách hàng mang đến lợi nhuận. Anh nói, "Mọi người hỏi cách tôitìm nguồn tài chính cho công việc kinh doanh này. Tôi nói rằng đầu tiên tôibán một đĩa CD, để có đủ tiền bán hai cái."Mọi thứ phát triển từ đó.

Nhìn lại, các quyết định của Derek nhằm đạt nhiều quyền kiểm soát hơn vẫnlà những quyết định mạo hiểm và không theo tư tưởng truyền thống, nhưngkhi đi theo phương châm "chỉ làm những gì người khác trả tiền chobạn,"chúng dường như trở nên ít rủi ro hơn. Ý tưởng này mạnh mẽ đến nỗitôi phải đặt cho nó một cái tên chính thức:

Quy luật khả thi tài chính:

Khi quyết định liệu có nên theo đuổi một con đường hấp dẫn vốn sẽ mang lạinhiều sự kiểm soát hơn trong công việc của bạn, hãy tìm kiếm những bằngchứng cho thấy mọi người sẵn sàng trả tiền cho bạn để bạn thực hiện nó.Nếu bạn tìm thấy bằng chứng này hãy tiếp tục. Nếu không tìm thấy hãy bỏqua nó. 

Khi bắt đầu suy ngẫm về quy luật này, tôi nhận thấy nó xuất hiện hết lần nàyđến lần khác trong những ví dụ về những người đã thành công trong việc đạtđược nhiều quyền kiểm soát hơn trong cuộc đời họ. Để hiểu việc này, bạncần lưu ý rằng định nghĩa "sẵn sàng trả tiền"có nhiều biến số. Trong một vàitrường hợp, theo nghĩa đen nghĩa là khách hàng trả tiền cho bạn cho một sảnphẩm hay một dịch vụ nào đó. Nhưng nó cũng có nghĩa là được đồng ý chovay tiền, hay nhận một khoản đầu tư bên ngoài, hay phổ biến hơn, thuyếtphục một nhà tuyển dụng hoặc là thuê bạn hoặc là viết séc trả tiền cho bạn.Khi bạn nắm được định nghĩa linh hoạt về "trả tiền"này thì quy luật này hiệndiện khắp mọi nơi. 

Chẳng hạn như Ryan Voiland ở Nông trại Red Fire. Nhiều cư dân thành thịcó học thức đã quá chán ngán sự hỗn loạn nơi phồn hoa đô hội nên đã muanhững mảnh đất nông nghiệp, rồi nỗ lực kiếm sống bằng đôi bàn tay củamình. Đa phần đều thất bại. Điều khiến Ryan khác biệt đó là anh đảm bảomọi người sẵn sàng trả tiền để anh trồng trọt trước khi anh bắt tay vào làm.Cụ thể hơn, bởi vì anh không phải là một cựu nhân viên ngân hàng giàu có,việc mua được mảnh đất đầu tiên đòi hỏi anh phải vay tiền từ Đại Lý Dịch Vụ Nông Trại Massachusetts (FSA) - và FSA không cho vay tiền một cáchdễ dàng. Bạn cần phải nộp một bản kế hoạch kinh doanh chi tiết thuyết phụcđược họ rằng bạn sẽ kiếm được tiền từ nông trại của mình, với 10 năm kinhnghiệm bên mình, Ryan có đủ khả năng thuyết phục họ.

Lulu cũng là một ví dụ minh họa rất tốt cho quy tắc này. Ở đây, định nghĩa"sẵn sàng trả tiền"liên quan đến tiền lương của cô. Cô đánh giá các quyếtđịnh hướng tới việc được nhiều quyền tự chủ bằng cách xem xét liệu có aisẵn sàng thuê cô hay tiếp tục trả tiền cho cô trong khi cô thực hiện các quyếtđịnh đó hay không. Lấy ví dụ, bước đi táo bạo đầu tiên của cô là giảm thờigian biểu làm việc xuống 30 giờ một tuần. Trong các công việc sau, việc côthương lượng đợt nghỉ phép dài ba tháng hay làm việc tự do với thời khóabiểu linh hoạt cũng chính là những quyết định nhằm đạt nhiều quyền kiểmsoát hơn mà đã được xác thực bởi thực tế rằng các ông chủ của cô chấpthuận. Nếu cô có ít vốn liếng sự nghiệp hơn, họ đã chẳng ngại ngần gì nói lờitạm biệt cô.

Ngược lại, khi bạn nhìn vào những câu chuyện của những người khôngthành công trong việc giành thêm quyền kiểm soát trong cuộc đời họ, bạnthường thấy quy tắc này bị bỏ qua. Hãy nhớ lại Jane trong chương trước ởQuy tắc #3: Cô rời đại học với một ý tưởng mơ hồ về một công việc kinhdoanh qua mạng nhằm hỗ trợ cho cuộc phiêu lưu của cô. Nếu cô gặp đượcDerek Sivers, có lẽ cô đã trì hoãn quyết định này cho đến khi cô có bằngchứng thực sự cho thấy cô có thể kiếm tiền qua mạng. Trong trường hợpnày, quy luật khả thi tài chính đáng lẽ đã có thể phát huy tác dụng, bởi chỉcần một thí nghiệm nhỏ cũng đủ tiết lộ rằng thu nhập bị động từ các trangweb trên thực tế khó kiếm hơn nhiều, và như vậy sẽ ngăn được cô từ bỏ conđường học vấn. Điều này không có nghĩa rằng Jane phải ép mình vào mộtcông việc buồn tẻ. Mà ngược lại, quy luật này đã có thể giúp cô tiếp tụckhám phá những hướng rẽ khác trên hành trình phiêu lưu của mình cho đếnkhi tìm thấy một hướng đi mang đến kết quả có thực. 

(cont)

**********************