Nguyễn Tuân là 1 cây bút văn xuôi xuất sắc của nền văn học hiện đại Việt Nam – một nghệ sĩ tài hoa uyên bác, cá tính độc đáo và đồng thời cũng là 1 trí thức giàu lòng yêu nước và tinh thần dân tộc. Là 1 nhà văn có sở trường về tùy bút, Nguyễn Tuân có công thúc đẩy thể loại này phát triển lên 1 trình độ nghệ thuật cao. Với cái tôi tài hoa phóng túng, vốn tri thức uyên bác, trí tưởng tượng phong phú cùng 1 kho từ vựng giàu có, Nguyễn Tuân đã đem đến cho thể loại tùy bút 1 sức cuốn hút mãnh liệt. Xuất sắc nhất trong số tùy bút của Nguyễn Tuân là tác phẩm "Người lái đò sông Đà" trích từ tập "Sông Đà" (1960). Trong tác phẩm, dòng sông Đà không còn là thiên nhiên vô tri, vô giác mà hóa thành 1 sinh thể sống có linh hồn, tâm trạng, có tính cách và vẻ đẹp độc đáo qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân.Hoàn cảnh sáng tác
"người lái đò sông Đà" là kết quả của chuyến đi thực tế gian khổ và hào hứng của Nguyễn Tuân tới Tây Bắc xa xôi – 1 chuyến đi không chỉ thỏa mãn khát khao "xê dịch" mà chủ yếu là tìm kiếm chất "vàng" trong thiên nhiên và thứ "vàng mười đã qua thử lửa" trong tâm hồn con người Tây Bắc. Với niềm say mê mãnh liệt và tự hào sâu sắc về vẻ đẹp của giang sơn gấm vóc, Nguyễn Tuân sáng tạo neenn những trang văn đẹp kì diệu ngợi ca vẻ đẹp của thiên nhiên đúc qua hình tượng dòng sông Đà.
Ý nghĩa lời đề từ
Nguyễn Tuân mở đầu thiên tùy bút của mình bằng 2 câu thơ đề từ
- Câu thơ của nhà thơ Ba Lan: "đẹp vậy thay tiếng hát trên dòng sông" gợi mở vẻ đẹp thơ mộng, diễm lệ, trữ tình và cũng là nét tính cách thứ nhất của con sông. Câu thơ còn chứa đựng cảm hứng vinh quanh lao động và vẻ đẹp của người lao động trên dòng sông.
- Câu thơ của nhà thơ Nguyễn Quang Bích: "chúng thủy giai đông tẩu – Đà giang độc bắc lưu" lại lý giải về nét tính cách thứ 2 của con sông (mọi dòng sông đều chảy về phía Đông, chỉ duy sông Đà lại hướng về phía Bắc). Dòng chảy trái khoáy, ngược đời của con sông đã làm nên tính nét hung bạo, dữ tợn, và đầy ngang ngược. Chính tính cách độc đáo khác thường ấy khiến con sông rất hợp duyên với ngòi bút Nguyễn Tuân – 1 nghệ sĩ cá tính độc đáo, luôn yêu thích những gì gây ấn tượng mạnh mẽ và mãnh liệt.
ð Hai câu thơ đã lý giải cẩm hứng sáng tác và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân, đồng thời mở ra 2 tính cách cơ bản của dòng sông – trữ tình và hung bạo
Giới thiệu con sông từ góc độ lịch sử, địa lí
Một đặc điểm nổi bật trong phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân là luôn vận dụng những tri thức uyên bác của nhiều ngành để khám phá đối tượng từ nhiều góc độ. Trong tùy bút, Nguyễn Tuân sử dụng những kiến thức phong phú về lịch sử, địa lí để cung cấp cho người đọc những hiểu biết về nguồn gốc lai lịch của con sông.
- Nguồn gốc: sông Đà khai sinh ở huyện Cảnh Đông – Trung Quốc giữa đường xin nhập quốc tịch Việt Nam