Tắm heo và tắm tiên - Dương Thụy

CHỈ TỰ HÀO KHI CÓ ĐÓNG GÓP CHO CỘNG ĐỒNG

Năm 2011, nhận lời mời của Ủy ban nhân dân tỉnh Gironde (LeConseil General de la Gironde), mà thành phố Bordeaux là thủ phủ, tôi sang Pháp với nhiều hân hoan nhưng cũng rất hồi hộp và lo lắng. Tôi đi châu Âu nhiều, nước Pháp lại đặc biệt rất thân quen, nhưng lần này cảm xúc trong tôi thật khác biệt.

Đó là năm thứ bảy liên tiếp, Hội đồng nhân dân tỉnh Gironde tổ chức cuộc thi "Tinh thần công dân châu Âu" (Concours Citoyenneté Européenne) dành cho đối tượng là học sinh trung học (tương đương với lớp 8 và lớp 9 của Việt Nam). Để những thí sinh nhỏ tuổi có được tầm nhìn bao quát về một châu Âu ngày nay, ban tổ chức cuộc thi mời hai nhà văn nước ngoài đến giao lưu, trò chuyện, trao đổi thân mật về chủ đề châu Âu: giới trẻ Pháp hội nhập với người châu Âu, tinh thần trợ giúp những nước kém phát triển hơn, những ngôn ngữ giao tiếp chung ở châu Âu , những vấn đề chung ở châu Âu cần đồng tâm hợp lực để giải quyết...

Sau khi nghe nói chuyện, các em học sinh sẽ bắt tay vào viết những bài tiểu luận, tản văn, truyện ngắn hoặc một bài thơ về tinh thần công dân châu Âu. Những năm trước, ban tổ chức mời các nhà văn nước ngoài đến từ những nước châu Âu (Bồ Đào Nha, Đức, Bỉ, Estonia, Ba Lan, Luxembourg, Hy Lạp, Tây Ban Nha, Romania, Bulgaria, Hà Lan...), năm nay, hội quyết định mời một nhà văn Bắc Âu và một nhà văn đến từ châu Á. Theo ước vọng của học sinh và giáo viên tỉnh Gironde, được nghe thêm một nhà văn "ngoài" châu Âu đến nói chuyện sẽ thú vị hơn rất nhiều những nhà văn xuất thân từ châu Âu. Vậy là năm nay, hai nhà văn đã được chọn: Bjorn Larsson (nhà văn, nhà hàng hải, người có sách dịch ra 15 thứ tiếng, đến từ Thụy Điển), và tôi (một người viết cho giới trẻ Việt Nam và đã từng học tập cũng như du lịch tại châu Âu).

Cần phải nói rõ là các nhà văn nước ngoài được mời bắt buộc phải nói được tiếng Pháp trôi chảy, có thể trao đổi thoải mái với học sinh. Năm nào ban tổ chức cũng phải tuyển chọn rất công phu để tìm ra hai nhà văn nước ngoài biết nói tiếng Pháp và chịu bỏ ra hai tuần ròng trò chuyện với học sinh, một công việc mang tính "đóng góp vào cộng đồng" nhiều hơn là hưởng lợi vinh quang hay mang tính vật chất đối với những nhà văn châu Âu. Tuy cuộc thi dành cho đối tượng học sinh, xem ra quá "trẻ con", nhưng ban tổ chức đã làm việc với tinh thần tôn trọng cao độ các em, chăm chút và quan tâm đến đối tượng này rất đúng mực, như giữa những "người lớn" với nhau.

Trước khi đến với cuộc giao lưu, nhà văn Bjorn Larsson và tôi được ban tổ chức yêu cầu viết một tiểu luận dài ba trang về châu Âu. Bài viết của Bjorn Larsson khá "hàn lâm", nhà văn Thụy Điển 57 tuổi này là một nhà hàng hải, một người phóng khoáng, sống ung dung tự tại, chu du qua nhiều đại dương. Ông nói được sáu thứ tiếng và hiện là giáo sư văn chương Pháp tại trường Đại học Lund, Thụy Điển. Còn bài viết của tôi chỉ là một chia sẻ chân tình về những gì mình nhận thấy về châu Âu: một châu lục đầy tình nhân ái, giàu văn hóa nhưng cũng còn đó những vấn đề xã hội cần hoàn thiện hơn.

Các em học sinh đọc cái bài tiểu luận của chúng tôi về châu Âu rồi cùng giáo viên môn văn, lịch sử, ngoại ngữ... thảo luận trước. Sau đó các em chuẩn bị những câu hỏi rồi nóng lòng chờ được gặp những nhà văn nước ngoài. Chúng tôi có gần 20 buổi giao lưu với học sinh lớp 8 và lớp 9 tại mười trường trung học thuộc tỉnh Gironde. Sáng nào chúng tôi cũng khởi hành từ Bordeaux, ngồi trên xe gần cả tiếng đồng hồ để đến một trường học, ăn trưa tại căn tin trường, rồi chạy tiếp cả tiếng đồng hồ sang trường khác. Tôi thường tranh thủ ngủ trưa trên xe, mặc kệ vẻ đẹp của những vườn nho trứ danh vùng rượu vang nức tiếng này. Bỏ công bỏ sức như thế thật cũng đáng, vì học sinh và giáo viên tiếp đón chúng tôi rất nồng nhiệt.