Diriliş

XV - XVI - XVII

XV

Kont İvan Mihayloviç çok katı inançları olan emekli bir bakandı.

Kont İvan Mihayloviç genç yaşlarından beri kuşların solucanlarla beslenmek, tüylerle kaplı olmak ve havada uçmak türünden doğal özellikleri olduğu gibi, kendisinin de pahalı aşçıların pişirdikleri pahalı yemekleri yemek, en rahat, en pahalı giysileri giymek, en rahat, en hızlı atlara binmek gibi doğal özellikleri olduğuna, bu yüzden de bütün bunların her zaman emrine amade olması gerektiğine inanırdı. Ayrıca Kont İvan Mihayloviç, hazineden ne ad altında olursa olsun ne kadar çok para, elmas olanlar da dahil olmak üzere ne kadar çok nişan alırsa, saraylı kadınlarla ve erkeklerle ne kadar sık görüşüp konuşursa o kadar iyi olacağına inanırdı. Kont İvan Mihayloviç, bu temel inançlarıyla karşılaştırdığında geri kalan her şeyi önemsiz sayardı. Geri kalan her şey öyle ya da böyle halledilebilirdi. Kont İvan Mihayloviç kırk yıldır Petersburg'da bu inanca uygun olarak yaşamış ve bu kırk yılda bakanlık makamına erişmişti.

Kont İvan Mihayloviç'in bu makama erişmesine yardımcı olan en önemli özellikleri, birincisi, yazılı kâğıtları ve yasaları okuyup anlayabilmesi, düzgün olmasa da kolay anlaşılabilir belgeler düzenleyebilmesi ve bu belgeleri yazım hataları olmaksızın yazabilmesi; ikincisi, son derece gösterişli olması ve gerektiğinde sadece mağrur değil, hatta yanına varılmaz ve azametli biri gibi görünebilmesi, gerektiğinde ise tam bir dalkavuk olabilmesi; üçüncüsü, ne kendisiyle ne de devletle ilgili hiçbir ilkeye ve kurala sahip olmaması, bu yüzden de gerektiğinde herkesle uzlaşabilmesi, bunun tersi gerekli olduğunda da tersini yapabilmesiydi. Böyle davranırken tek çabası, gururundan ödün vermemek ve kendisiyle açık bir çelişkiye düşmemekti. Bu arada davranışlarının ahlaka uygun olup olmadığı, bu davranışlardan Rusya İmparatorluğu'na ya da dünyaya en büyük yararın ya da zararın gelip gelmeyeceği hiç umurunda olmazdı.

Bakan olduğu sıralarda sadece kendisine bağlı olanlar (pek çok kişi ona bağlıydı) ve yakınları değil, aynı zamanda tanımadığı insanlar ve kendisi de çok akıllı bir devlet adamı olduğundan emindiler. Fakat belli bir süre geçip de hiçbir düzen kuramayarak hiçbir varlık gösteremediği ve yaşam savaşının kuralları uyarınca tıpkı kendisi gibi birtakım belgeleri yazmayı ve anlamayı öğrenmiş, gösterişli ve ilkesiz memurlar yerine göz dikip de emekli olmak zorunda kaldığında, onun bırakın çok zeki ve derin düşünceli biri olmayı, son derece dar kafalı, eğitim düzeyi düşük bir adam olduğunu herkes açıkça anlamıştı. Kendine çok güvense de görüşleri ancak en sıradan tutucu gazetelerin başmakaleleri düzeyine kadar çıkabilen bir adamdı. Onu yerinden eden eğitim düzeyi düşük, kendinden emin öteki memurlardan farklı hiçbir şeyi olmadığı ortaya çıkmıştı. Kendisi de bunu anlamıştı ama bu durum, her yıl hazineden çok miktarda para ve tören giysisi için yeni yeni süsler elde etmesi gerektiği inancını zerre kadar sarsmamıştı. Bu inanç o kadar güçlüydü ki hiç kimse onu bundan vazgeçirmeye kalkışmadı. Kısmen emekli maaşı, kısmen de yüksek bir devlet dairesinde üyelik ve çeşitli komisyonlarda, komitelerde başkanlık karşılığında her yıl on binlerce ruble para alıyordu. Kendisinin çok büyük değer verdiği, her yıl ceketinin omuzlarına ya da pantolonunun kenarlarına yeni yeni şeritler ve frakının altındaki yeleğe yeni yeni kurdeleler ve mineli yıldızcıklar dikme hakkı kazanması da cabasıydı. İşte bu yüzden Kont İvan Mihayloviç'in önemli ilişkileri vardı.

Kont İvan Mihayloviç, Nehlüdov'u bir zamanlar özel kalem müdürünün raporlarını dinlerkenki gibi dinledi ve dinledikten sonra biri temyiz dairesinden Senatör Volf'a olmak üzere iki tane mektup vereceğini söyledi.

"Hakkında çeşitli şeyler söylüyorlar ama dans tous les cas c'est un homme très comme il faut,"[66] dedi. "Bana da borcu var, elinden geleni yapacaktır."