[Duyên Gái] Dệt Nắng Mai - Nhật Lãng

I

Cậu Phán đã chết được ba năm.

Mỗi độ đến ngày giỗ, bà Phán lại sụt sùi khóc thương người con tài hoa nhưng yểu mệnh. Dẫu cậu Phán tạ thế đã lâu, song chức danh hãy còn đó vì chẳng ai nỡ đứng ra yêu cầu xóa bỏ. Thành thử khách viếng thăm và láng giềng chung quanh vẫn gọi mẹ cậu là "bà Phán", "chị Phán" như thể lối xưng hô này đã trở thành lẽ cố nhiên.

Khi còn sống, cậu Phán làm rạng danh làng Điềm nhờ đức tính cần cù, siêng năng. Sau khi kết thúc việc học ở trường Luật, cậu đã được giữ lại làm quan trên tỉnh. Cậu vừa thạo việc vừa biết yêu thương mẹ già, có của ngon đều mang về cho mẹ, nên người làng luôn kính nể cậu vì thế.

Nhưng chuyện duy nhất trong đời cậu quyết làm trái lời mẹ lại là một chuyện rất đỗi hệ trọng. Ấy là cưới vợ.

Cậu Phán, tuổi trẻ đã làm quan, lương bổng tương đối tốt, trong nhà có của ăn của để. Thế nhưng lại nằng nặc xin mẹ cho cưới con gái ông giáo nghèo nhất làng làm vợ.

Ông giáo Chương có cả thảy ba người con gái. Cô lớn nhất đã theo chồng lên phố huyện, cô bé nhất năm nay chưa tới mười hai. Chỉ còn cô Nga, con thứ, vừa bước sang tuổi mười bảy và cũng là người khiến cậu Phán phải lòng.

Cô Nga trắng trẻo, cặp mắt to tròn, đen láy và lúng liếng sau hàng mi dài mảnh. Mỗi độ đi gánh nước cùng những người chị em, cô lại hóm hỉnh pha trò khiến họ nhoẻn miệng cười đầy vui thích, chính cô cũng vừa khéo để lộ hàm răng đều tăm tắp, duyên dáng vô ngần.

Cậu Phán gặp cô lần đầu trong buổi hội làng. Khi ấy cô đang nghển cổ xem múa võ, thi thoảng đôi mắt sẽ sáng lên, đôi môi đỏ vểnh cao và liên tục vỗ tay cổ vũ theo đám đông đương la hét inh ỏi.

Chợt, cô quay đầu nhìn về phía cậu. Rồi cậu phải lòng cô từ dạo ấy.

Dĩ nhiên bà Phán ra sức phản đối mối lương duyên tréo ngoe này. Bà quen rất nhiều bạn hữu, vớ đại một người cũng có thể tốt hơn mấy đời nhà ông Chương. Nên bà luôn nghĩ chẳng cớ gì con mình phải cưới dòng giống quanh năm không nổi hai bò gạo ấy làm vợ.

Bà Phán buồn rầu, chốc chốc lại nghẹn ngào khuyên con:

- Anh có thương u thì anh cưới cô Mậu con ông Thông, hay là cô Hoa con cụ Lý. Tuy mẹ đẻ cô ấy là lẽ nhưng dẫu gì người ta cũng là con quan. Anh dại lắm, anh phải biết tính đường thăng tiến đường công danh cho mình chứ? Đằng này lại mong lấy con ông giáo, suốt đời chỉ dạy cái lũ để chỏm thì mai này tiến vào đâu?

Cậu Phán gạt đi:

- Thưa u, u chớ bận lòng. Cưới xong con sẽ đưa cô ấy lên tỉnh.

- Thế thì nhà này tan hoang mất. Anh đi xa bao năm giời còn u phải thui thủi ở đây. U mong anh cưới vợ để trong nhà bớt neo người, để anh về thăm u thường xuyên hơn. Chứ anh mà đưa vợ lên tỉnh...

- Nếu vậy u hãy thuê thêm mấy người ở. U cứ chắt bóp từng đồng mãi... mai này xuống kia có mang theo được đâu?

Bà Phán kinh hoàng nhìn con, cặp mắt dần trở nên đẫm lệ, sau đó trịnh trọng thưa:

- Kìa cậu Phán, cậu đang quở u cậu chết đấy chăng?

Cậu Phán vội cắt nghĩa:

- Ý con là u hãy sống làm sao để mình thật sung sướng.