Oliver Twist

8

XIII

Yeniden o şen ihtiyarla genç çömezlerine dönüyor. Zeki okuyucu bu kimseler aracılığıyla yeni bir dost ediniyor. Ve onun üzerinden bu hikâyeyle ilgili birçok hoş konu anlatılıyor

Elegeçmez ve becerikli dostu Üstat Bates, bundan önceki bir bölümde büyük bir dil yatkınlığıyla anlatıldığı üzere kendilerinin Mr. Brownlow'a ait bir eşyayı yasal olmayan yoldan üzerlerinde taşımalarının bir sonucu olarak küçük Oliver'ın ardından yükselen, "Hırsız!!!" yaygaralarına katıldıkları zaman hayli gelişmiş ve övünülecek bir bencillik duygusuyla hareket etmekteydiler. Madem ki yurttaşın özgürlüğü ve bireyin bağımsızlığı bütün gerçek İngilizlerin en çok üzerinde durup övündükleri değerlerin başında gelir, öyleyse bu davranışın bu iki genci bütün yurtseverlerin gözünde yükseltmesi gerektiğini okurun dikkatine sunmama herhalde gerek yok. Onların kendi canları konusunda besledikleri bu şiddetli kaygı, aynı zamanda kimi derin ve sağlam yargılı düşünürlerin ortaya attıkları "Doğa Yasası"nı da kanıtlamaya yarar. Adı geçen düşünürler (akıllarıyla bin yaşasınlar), Doğa Anamızın davranışlarını çeşitli kuram ve yasalar halinde basitleştirmeyi başarmışlardır. Doğa Ana'nın yüce bilgisini ve idrak yeteneğini, kibar ve nazik bir biçimde pohpohlamak için de bu kuram ve yasalarda duygu, cömertlik ve acıma gibi nitelikleri bütünüyle hasıraltı etmişlerdir. Öyle ya, bu gibi şeylerle uğraşmak Doğa Ana'ya yakışmaz çünkü bu bayanın, kendi cinsiyetinin kapris ve zayıflıklarını aşmış olduğu tüm kâinatça kabul edilmiştir!

Elegeçmez'le Charley'nin şu çok kritik durumda sergiledikleri davranış biçiminin tam düşünürlere yaraşır bir davranış olduğuna başkaca kanıt göstermek isteseydim bunu onların (anlatmış olduğum) sonraki hareketlerinde hemencecik bulurdum: yani ahalinin dikkati Oliver'a çevrilir çevrilmez küçükbeylerimizin kovalamacayı bırakıp hemen en kestirme yoldan evlerine dönmeleri! Gerçi ünlü ve bilgin felsefecilerin istedikleri sonuçlara kısa yoldan vardıklarını ileri sürmek istemem. Onların yöntemi, tersine çeşitli dolambaçlar ve söylem yalpalamalarıyla yolu uzatmaktır. Ama şunu demek isterim ve açıkça derim ki: Birçok yüce düşünür de kuramlarını hayata geçirirken ucu kendilerine dokunabilecek olan bütün olasılıklara karşı tedbirli davranmakta büyük sağduyu ve öngörü gösterirler. Örneğin düşünürlere göre çok yararlı bir iş yapıyorsanız, yanı sıra ufak bir zarar yapmanıza izin vardır. Gene düşünürlere göre sonuca ulaşabilmek için herhangi bir çareye başvurabilirsiniz. Yapılan yararlı işle zararlı işin çapını, hatta ve hatta yararla zararı ayırt etmek, tamamen bu işle ilgili düşünüre kalmıştır. Onun kendi kişisel sorunlarına yönelttiği açık, tarafsız ve geniş görüş, bütün bu sorunlara ilişkin gerekli kararları verecektir.

İki genç büyük bir hızla bir sürü dolambaçlı, daracık, birbirine girmiş yollardan ve avlulardan geçtikten sonra, sonunda alçak ve karanlık bir kemerin altında durup dinlenmeye cesaret edebildiler. Burada kısa bir süre sessizce durdular ve soluklarının yavaşlayıp konuşabilecek duruma gelmesini beklediler.

Sonra Üstat Bates sevinçli bir kahkaha attı ve kendini tutamayıp makaraları koyvererek bir kapı eşiğine yattı. Sevinçten kendinden geçmiş bir halde yerlerde yuvarlanmaya başladı.

Elegeçmez, "Ne oldu?" diye sordu.

Charley Bates, "Hah! Hah! Hah!.." diye kahkaha atıyordu. Elegeçmez sakınarak çevresine bakındı ve "Kes şamatayı," dedi. "Enselenmek mi istiyorsun enayi?"

Charley, "Elimde değil!" diye yanıtladı. "Tutamıyorum kendimi! Onun öyle rüzgâr gibi tabanları yağladığı gözümün önüne geliyor da! Düşe kalka! Direklere toslaya toslaya! Sonra kendi de demirdenmiş gibi hiç gözünü kırpmadan gene başlıyordu koşmaya. Ben de mendil cebimde, bağırıp duruyordum onun ardından! Ay, anacığım!.." Üstat Bates'in hayal gücü bu sahneyi oldukça renkli olarak canlandırmaktaydı. Küçükbey gene yerde yuvarlanarak eskisinden daha hızlı gülmeye başladı.