Sefiller

-ÜÇÜNCÜ KİTAP-

Ölüye Verilen Sözün Yerine Getirilmesi

I

MONTFERMEIL'DE SU MESELESİ

Montfermeil, Ourcq Çayı'nı Mame'dan ayıran yüksek düzlüğün güney sınırı üzerinde, Livry ile Chelles arasındadır. Bugün oldukça büyük bir kasaba olan bu yeri, bütün yıl boyunca alçı sıvalı villalar ve pazar günleri de kadınlı erkekli şen şakrak burjuvalar süsler. 1823 yılında Montfermeirde, ne bu kadar çok beyaz ev ne de bu kadar halinden memnun burjuva vardı; ormanlar içinde bir kasabaydı o. Gerçi şurada burada, geçen yüzyıldan kalma bazı yazlık evlere rastlanıyordu; gösterişli hallerinden, burma demir parmaklıklı balkonlarından ve kapalı beyaz kepenkler üzerinde küçük camları türlü çeşit yeşiller ortaya koyan uzun pencerelerinden tanınan evlerdi bunlar. Ama Montfermeil yine de bir köydü. İşten el çekmiş kumaş tacirleriyle yazlığa çıkan ticaret hukuku avukatları henüz keşfetmemişlerdi burayı. Hiçbir yol üzerinde bulunmayan sakin ve sevimli bir yerdi; insanlar o bereketli ve kolay köylü hayatını burada ucuza yaşıyorlardı. Yalnız, yaylanın yüksekliği dolayısıyla su kıttı burada.

Suyu oldukça uzaktan gidip almak gerekiyordu. Köyün Gagny'den yana olan ucu, suyunu ormanlardaki şahane küçük göllerden sağlamaktaydı; kiliseyi çevreleyen ve Chelles'den yana olan öbür ucuysa içme suyunu, Montfermeil'den aşağı yukarı bir çeyrek saat uzakta,

Chelles yolu yakınlarındaki bayırın yan yüksekliğindeki küçük bir kaynaktan elde edebiliyordu ancak.

Bu yüzden su sağlama işi, her aile için oldukça çetin bir işti. Varlıklı evler, aristokratlar, bu arada Thènardier'nin aşçı dükkânı, beher kovasına çeyrek metelik ödeyerek sularını bir adamcağıza taşıtmaktaydılar. Adamın işi buydu ve bu İşten günde aşağı yukarı sekiz metelik kazanıyordu. Ne var ki bu adamcağız, yazları ancak akşam saat yediye, kışları ise saat beşe kadar çalışmaktaydı. Onun için, gece olup da zemin kat pencerelerinin kepenkleri kapandı mı, içecek suyu olmayan artık onu ya kendisi gidip alıyor ya da ondan vazgeçiyordu.

Okuyucunun herhalde unutmadığı zavallı varlığın, küçük Cosette'in en büyük korkusu buydu İşte. Hatırlanacağı gibi, Cosette iki bakımdan fayda sağlıyordu Thènardierlere: Annesinden para sızdırıyorlardı, bir; çocuğa hizmetlerini gördürüyorlardı, iki. Onun için annesi, daha önceki bölümlerde okunan nedenlerden dolayı para göndermeyi büsbütün kesince de Thènardierler Cosette'i yanlarında alıkoydular. Çocuk onlara hizmetçilik ediyordu. Bu nedenle de gerektiğinde koşup su getiren oydu. Bu yüzden gece kaynağa gitmek düşüncesinden ödü kopan çocuk, evde suyun hiç eksik olmamasına çok dikkat ediyordu.

1823 yılı Noel'i, özellikle Montfermeil'de parlak geçti. Kış başlangıcı yumuşak olmuştu; henüz ne dona çekmiş ne de kar yağmıştı. Paris'ten gelen panayır göstericileri belediye başkanından çadırlarını köyün ana yoluna kurma izni almışlar, yine aynı hoşgörüden yararlanan bir sürü seyyar satıcı, kilise meydanına ve oradan -belki hatırlanacağı gibi, Thènardierlerin lokanta-hanının bulunduğu- Boulanger Sokağı'nın içine kadar uzanan yere barakalarını kurmuşlardı. Bütün bunlar hanların, meyhanelerin dolmasına neden oluyor, bu sakin küçük memlekete gürültülü ve neşeli bir hayat veriyordu. Hatta gerçeğe sadık bir tarihçi olmak için şunu da eklememiz gerekir ki, meydanda sergilenen merak uyandırıcı gariplikler arasında bir de vahşi hayvanların teşhir edildiği bir yer bulunuyordu. Burada, pılı pırtılar içinde, nereden geldikleri meçhul birtakım iğrenç palyaçolar, bizim Kraliyet Müzesi'nin ancak 1845'ten beri sahip olabildiği gözleri üç renkli kokart olan korkunç Brezilya akbabalarından birini, 1823'te Montfermeil köylülerine gösteriyorlardı. Doğa bilginlerinin, sanırım Caracara Polyborus adını verdikleri bu kuşlar, picoides türünden ve akbabagiller familyasındandı. Köye çekilip yerleşmiş bazı saf ruhlu eski Bonapartçı askerler, gidip bu hayvanı huşu içinde seyrediyorlardı. Panayır göstericileri üç renkli kokardı Tanrı tarafından sırf onların sergisi için ihsan edilmiş, eşi benzeri bulunmayan bir olay olarak tanıtmaktaydılar.