Sefiller

-ON İKİNCİ KİTAP-

Corinthe

I

KURULUŞUNDAN BU YANA CORINTHE'İN TARİHİ

Günümüzde, Rambuteau Sokağı'na Halles tarafından girecek olan Parisliler, hemen sağlarında, Mondétour Sokağı'nın tam karşısında, bir sepetçi dükkânı görürler. Kapısında tabela olarak İmparator Büyük Napolyon'un suretinde yapılmış bir sepetle, sepetin üzerinde, "TAMAMEN SAZDAN / MÂMUL NAPOLYON" yazısı bulunan bir dükkândı bu. Ama bugünkü Parisliler, bu yerin, bundan otuz yıl kadar önce tanık olduğu dehşetengiz sahneleri akıllarının ucundan bile geçirmezler.

Eski kayıtlarda Chanverrerie diye geçen Chanvrerie Sokağı ile Corinthe adlı ünlü meyhane işte buradaydılar.

Burada kurulmuş olan barikat hakkında daha önce söylenmiş olanlar herhalde hatırlardadır. Saint-Merry barikatının gölgesinde kalan Chanvrerie Sokağı'nın bu ünlü barikatı, bugün derin bir karanlığa gömülmüş bulunuyor. İşte, şimdi biz ona biraz ışık tutacağız.

Anlatacaklarımızın açıkça anlaşılabilmesi için daha önce Waterloo'dan söz ederken kullanmış olduğumuz basit bir usule başvurmamıza izin verilsin. O dönemde, Sainte-Eustache Kilisesi yakınında, Halles'in kuzeydoğu köşesinde, bugün Rambuteau Sokağı'nın son bulduğu yerde yükselen tıkış tıkış ev yığınlarını zihinlerinde gerçeğe uygun bir şekilde canlandırmak isteyenler, tepesi Saint-Denis Sokağı'na, altı Halles'e dayanan bir N harfi düşünsünler. Bu N'nin iki dikey bacağından biri Grande-Truanderie Sokağı, öteki Chanvrerie Sokağı, verev bacağı da Petite-Truanderie Sokağı'dır. Eski Mondétour Sokağı, bu üç bacağı bir sürü eğri büğrü açılar meydana getirerek kesmekteydi. Fakat bu dört sokağın birbirlerine sarılıp dolanarak meydana getirdikleri labirentvari bütün, bir yanda Halles ile Saint-Denis Sokağı arasında, öbür yanda Cygne Sokağı ile Prêcheurs Sokağı arasında olmak üzere, yüz tuaz karelik bir alan üzerinde tam yedi adet ev adacığı barındırmaktan geri kalmıyordu. Garip biçimli ve farklı büyüklükte olan bu evler, yerlerine düzensizce, adeta rastgele konulmuşlardı ve tıpkı bir inşaatta yan yana konulan taşlar gibi, daracık yarıklarla ayrılıyorlardı birbirlerinden.

Daracık yarıklar diyoruz, çünkü bu karanlık, sıkışık, kıvrıntılı, kenarlarına sekizer katlı harap binalar dizili sokaklar hakkında bir fikir vermek için bundan daha uygun bir sıfatlandırma olamaz. Bu binalar o kadar haraptılar ki, Chanvrerie Sokağı ile Petite-Truanderie Sokağı'nda binaların cepheleri, birbirlerine karşılıklı uzatılmış kalaslarla payandalanmıştı. Sokak dar, su yolu genişti. Bu yüzden, gelip geçenler daima ıslak olan sokak taşlarının üzerinden, birer mahzene benzeyen dükkânların, demir çember geçirilmiş iri korkuluk taşlarının, dağ gibi çöp yığınlarının, asırlık kalın demir parmaklıklarla mücehhez bahçe kapılarının yanı sıra yürüyorlardı. Rambuteau Sokağı bunları hepten yok etmiş bulunuyor.

Mondétour adı, bütün bu yılankavi yol şebekesini çok güzel ifade eder. Biraz ötede Mondétour Sokağı'na açılan Pirouette Sokağı, bu durumu daha da iyi dile getiriyordu.

Saint-Denis Sokağı'ndan Chanvrerie Sokağı'na sapan yolcu, sanki uzun bir huninin içine girmiş gibi, önünde yolun giderek daraldığını görürdü. Çok kısa olan bu sokağın sonunda bir sıra yüksek ev, Halles tarafını geçişe kapatmaktaydı. Yolcu, eğer sağda ve solda geçip gidebileceği iki karanlık hendeğin varlığını fark edemezse, bir çıkmaz sokakta bulunduğu hissine kapılabilirdi.

Mondétour Sokağı bu sokaktı işte ve giderek, bir yanda Prêcheurs Sokağı'yla, öbür yanda da Cygne ve Petite-Truanderie sokaklarıyla birleşiyordu. Bir çıkmazı andıran bu sokağın sonunda, sağdaki hendeğin köşesinde, öteki evlerden daha alçak ve sokak üzerinde adeta bir burun oluşturan bir ev göze çarpmaktaydı.