BİR ÇINARIN FİLİZİ-TAMAMLANDI

ÖFKE

"Öfke yapılan bütün yanlışların azmettiricisidir."

Multimedya: Arin Pulat-Kına Yak Ellerime (Bir gelinin ağıdıdır  aslında ama nedense bu bölümün hüznüne çok uyan bir şarkı.)

2006

Gaziantep

Psikoloji insanlık tarafından en geç keşfedilen bilimlerden biridir. Keşfedenler insan ve hayvan davranışlarını açıklamaya çalışırken sadece görünürdeki etmenlerin yetersiz olacağı görüşünü savunmuşlardır. Onların iddialarına göre insan göründüğünden daha fazlası olmalıydı. Öyleyse insanın bazı davranışları göstermesinin altında görünmeyen bazı faktörlerde rol alıyor olmalıydı. Peki, ama neydi bu faktörler ya da kimdi bu davranışları bize yaptırtmaya çalışan?

Bilim adamları insanı ikiye ayırma ihtiyacı hissettiler; görünen ve görünmeyen. Dünya üzerindeki bütün öğretilerde de buna benzer tanımlar vardı. İnançların birçoğunda insanlar, beden ve ruhun ortaklığından oluşuyordu. Bilim adamları keşfettikleri yeni bilim dalına nasıl bir isim vereceklerini buldular. Görünmeyen faktörlerin bilimi. Ruh bilimi.

Psikoloji bilimi insanlar tarafından kabul görmeye başladı. Davranışlarımızın suçlusu olarak görünmeyen faktörleri öne sürmek, herkesin hoşuna gitmiş olmalıydı. Zaten insanoğlu varoluşundan beri yaptığı yanlışların sorumlusunu hep kendinden başka yerde aramaya meyillidir. İnsan hata yapar ancak başkalarının yüzünden bu yanlışları yaptığını savunur. Ancak psikoloji insanın bilinçsizce hata yapmasını veya kendi kontrolünü kaybederek hata yapmasını bir hastalık olarak tanımlayınca, insanlar bu kez onların fikirlerini eleştirmeye başladı.

Çünkü insanlar tarih boyunca deli diye tanımladıkları insanların birçoğunun aslında psikolojik hastalıklarla boğuşan insanlar olduğunu anladı. Psikolojik bir hastalığı olan insanlar toplumun kendilerini "Deli" olarak tanımlamasından korktular. Oysa psikoloji, toplumun dayattıklarını kendi gerçeklerinden daha değerli gören insanların da tedavi edilmesi gerektiğini savunuyordu.

Her geçen gün Dünya'nın çeşitli yerlerinden insanlar psikoloji bilimine yönelip laboratuarlar kurup, insanları gözlemlemeye ve onların davranışları altında yatan gerçek sebepleri bulmaya çalıştı. Psikolojinin ilk kez felsefeden ayrı bir bilim olması gerektiğini savunan bilim adamları, psikolojiyi insan davranışlarının sebeplerinin yapıtaşlarını belirlemek için kullanmak gerektiğini öne sürdüler. Bu yapıtaşlarının da içe bakış ismini verdikleri bir yöntemle belirlenebileceğini öne sürdüler.

Ancak psikoloji dünya üzerinde kabul görüp yayılmaya başlayınca bazı bilim adamları çıkıp onların görüşlerinin yetersiz olduğunu savunmaya başladı. Amerika'da bilim adamları psikolojinin görevinin, insan bilincinin yapıtaşlarını incelemesinden daha fazlası olması gerektiğini düşünüyordu. Onlara göre psikoloji insanın davranışlarının çevre şartlarına nasıl uyum sağladığıyla ilgilenmeliydi. Zihin ve bedenin ayrılamaz olduğu kanısındaydılar. Bu yeni fikrin savunucuları öncekiler gibi sadece düşüncelere değil duygulara da önem vermeye ve psikolojiye dâhil etmeye başladılar.

Sonra başka fikirler ortaya atılmaya başlandı. Birtakım bilim adamları insan davranışlarının ölçülebilir ve gözlemlenebilir olduğunu ortaya attılar. Hatta hayvanları da işin içine dâhil etmeye başladılar. Fareleri eğitenler, zil çalınca köpeklerin salya akıtmasını sağlayanlar da böyle ortaya çıktı. Bilim adamları etki ve tepki kavramlarını ortaya attılar. Onlara göre insan kendisine etki eden bir faktörden sonra tepki olarak kendi davranışını gösteriyordu. İnsan davranışının değişmesine sebep olarak da uyarıcının yani etkinin değiştiğini söylüyorlardı. Zamanla bazı bilim adamları olayın bu kadar basite indirgenemeyeceğini savundu. Onlara göre bu kuramın eksikleri vardı.