Tarih Arkeolojisi

Evlilik ve Boşanma

Eskiden de evliliklerin düşünüldüğü kadar sorunsuz gitmediği durumlarda çiftler ayrılırdı.

''Divortium ve Repudium farkı ''

Repudium: Eşlerden birinin anlaşmayı bitirdiğine yönelik yazılı beyanıydı. Bu hem evliliğin feshinde hem de nişanlılığın feshinde kullanılan daha eylem gerçekleşmeden başvurulan bir yöntemdi.

Divortium: Evlilikten sonra kullanılabilen yöntemdi.

Roma'da evlilik gibi boşanmada doğal karşılanırdı. Yeni siyasi ittifaklar kurmak için evliliği kullanan Patriciler de boşanma son derece stratejik bir adımdı.

- 136 yılında Marcus Aurelius, Hadrianus'un isteği üzerine Ceionia Fabia ile nişanlandı.

- 138 yılında Marcus, Repudium ile nişanlısını boşadı.

- 138 yılında Annia Galeri Faustina Minor ile nişanlandı, 145 yılında da evlendiler.

- Çift Faustina Minor 175 yılında ölene kadar 30 yıl evli kaldı. Eğer boşansalardı bu Divortium ile gerçekleştirilirdi.

Başlarda kadınlara boşanma izni verilmiyordu. Bir kocanın bir eşi boşaması için sağlam nedenleri olması bekleniyordu. Eğer nedenler beğenilmezse Plutarkhos'un Romulus adlı kitabına göre adamın mal varlığına el konurdu. Bu gelirin yarısı boşadığı kadına yarısı da dini bir mabete verilirdi. Bu Roma'nın ilk kurulduğunda yapılan bir uygulamaydı sonrasında yürürlükten kalktı.

Boşanma hakkı kazandıktan sonra kadınlar yine de aracı kullanmaya devam edebilirdi. Boşanma sebeplerini sözlü veya yazılı olarak ulaştırmak için aracı kullanmak iki taraf içinde serbestti.

- Kadın boşanma davası açma sebebi arasında zinayı kullanamıyordu. Çünkü Roma'da insanlar sadece kadının zina yapabildiğine inanıyordu.

Bunun temel nedenleri arasında kölelerle ilişkilerin normal karşılanması vardı. Roma'da 'Ailenin Babası' olan 'Dominus/Efendi' evinde yaşayan eşi dışındaki kişilerle cinsel ilişkiye girme hakkına sahipti. Bu kişiler erkek ya da kadın olabilirdi.

Belki de bu nedenle Marcus Aurelius kitabında şöyle der;

- Ne Benedicta'ya ne de Theodotus'a dokunmadım.

İmparatorun evinde ona düzenli olarak hizmet eden iki kölesi olduğu düşünülen Benedicta ve Theodotus'la cinsel birliktelik kurmaması onun tercihiydi. Ancak köleleriyle birlikte olsa kimse onu yargılamazdı.

''Müslüman Roma'da sık görülen davalar ''

Roma'nın başkenti olan Byzantium'u ele geçirdikten sonra kendini 'Sezar' ilan eden 2. Mehmed yeni bir Roma hayaliyle sultanlığını ardıllarına bıraktı.

Bu yeni devletin günümüze ulaşan kayıtlarında eşinin baskısından kaçmak isteyen çoğunluğu 'Yahudi' kadınların kullandığı bir yöntem vardı.

- Din değiştirip eşi dava etmek!

Genelde Müslüman kadınların boşanma hakkı mezheplerine göreydi. Boşanmayı kabul eden bir mezhebe mensup olsalar bile Müslümanların boşanmaları zorlaştırılırdı. Temel olarak dinler aile bütünlüğünü korumaya odaklıydı.

Ancak aynısı Müslüman olmayanlar için geçerli değildi.

- Yahudi, Hristiyan, Kaldeni, Ezidi... eğer artık Müslümansanız devletin kadılarına başvurup eşinizin yeni dininizden dolayı sizi baskıladığını söylediğiniz takdirde devlet size boşanma hakkı tanırdı.