Luận bàn về Tam Quốc Ngụy-Thục-Ngô

Vì sao Đổng Trác không thể cải cách?

Nói đến Đổng Trác, ta nhớ đến một con người tàn bạo, hung tợn, giết người như ngóe, nhưng thực ra bọc sau những ấn tượng đó là một Đổng Trác khác hẳn. Đổng Trác ở đây cũng giống như những nhân vật trong truyện ngắn của Nam Cao, bị xã hội vùi dập một cách tàn nhẫn. Rốt cuộc giữa Đổng Trác và xã hội thời đó đã phát sinh những chuyện gì?

Dưới ngòi bút của Trần Thọ và các sử gia khác, Đổng Trác hiện lên là một kẻ rất thích tàn sát giết chóc. Chúng ta có thể dễ dàng hiểu được điều đó bởi hai lẽ: một, Đổng Trác quen thuộc với văn hóa du mục của người Khương, Hồ; hai, Đổng Trác là một võ tướng. Tuy nhiên chúng ta phải nhìn nhận lại một chút về con người Đổng Trác.

Một Đổng Trác khác

Đổng Trác rất nóng nảy trong các cuộc tranh luận, điều đó là có thật, mà hễ tranh cãi thì Trác sẽ lập tức đem chuyện dao thớt ra dọa. Trác tranh cãi với Chủng Thiệu thì dùng binh bức bách, tranh cãi với Thôi Liệt thì nói "ta không thể chém khanh ư?", tranh cãi với Viên Thiệu lại bảo "đao của ta không sắc bén sao?", tranh cãi với Lư Thực thì "muốn giết Thực", tranh cãi với Chu Tuấn thì bảo "đừng nói xằng làm bẩn dao cưa của ta".

Nhưng cả năm lần đó, không lần nào Đổng Trác giết người. Khi Chủng Thiệu cũng đối đáp cách cương quyết, Đổng Trác đã xin lỗi. Lúc Cái Huân lấy nghĩa lý phân tích, nói đỡ cho Chu Tuấn, Đổng Trác đã xin lỗi, bảo rằng chỉ nói đùa thôi .Lúc Viên Thiệu cương quyết cắp đao vái dài rồi đi ra, Đổng Trác đã để cho Viên Thiệu bình yên ra đi.

Điều đó khiến Bùi Tùng Chi vô cùng ngạc nhiên vì với hình ảnh Đổng Trác mà Bùi Tùng Chi mường tượng thì Trác sẽ không thể nào chấp nhận được sự vô lễ đó của Thiệu, mà bắt buộc phải giết Thiệu thì mới đúng với hình ảnh khát máu của Đổng Trác.

Lúc Đổng Trác hùng hổ dọa giết, Trác lại không giết; nhưng lúc Trác giết người thì lại chẳng cần dọa dẫm. Như với bọn Chu Bí, Ngũ Quỳnh (nội gián của Viên Thiệu), Đổng Trác nói: "Lúc đầu Trác vào triều, hai thầy khuyên ta dùng người tài, bởi thế ta nghe theo. Thế mà các ngài ấy khi tới sở quan, thì cất quân mưu diệt ta. Đấy là hai ngài bán Trác rồi, Trác sao lại còn dùng làm phụ tá làm chi?".

Thế là chém luôn. Đổng Trác cũng giống Trương Phi, tuy thô bạo nhưng lại kính trọng kẻ sĩ. Dù sắp chém Quỳnh, Bí vẫn gọi họ là "thầy", gọi đám liên quân Quan Đông là "ngài". Tôn Kiên đánh Đổng Trác rất quyết liệt, Trưởng sử Lưu Ngải nói rằng: "Kiên dùng binh không bằng Lý Quyết, Quách Dĩ. Kiên trước cùng với người Khương đánh nhau ở Mỹ Dương, nguy ngập gần chết, có khả năng gì?".

Lữ Bố giết Đổng Trác (tranh thời Nguyên)

Thế nhưng Đổng Trác không vì Tôn Kiên là tử thù của mình mà mạt sát Tôn Kiên, ngược lại còn nói lời công bằng cho Tôn Kiên. Theo Hậu Hán kỷ, Trác nói: "Kiên bấy giờ dẫn quân ô hợp, vả đánh nhau có thua được."Theo Sơn Dương công tái ký, Trác đã kể rất chi tiết về mưu lược của mình và Tôn Kiên khi dùng binh ở phía tây, và đánh giá cao Tôn Kiên. Trác kết luận rằng: "Chỉ bàn về đại thế của quân Sơn Đông, rốt cuộc không ai theo được hắn đâu".