MİFOLOGİYA

De Vliegende Hollander

Bu gün sizinlə Uçan Hollandiyalı ilə bağlı rəvayəti paylaşıram. Xoş oxumalar <3

Hayalet gəmiləri haqqında əfsanələri hamımız eşitmişik; Bu gəmilərin heyətinin dənizdə itən və lənətlənmiş dənizçilər olduğuna inanılır. Bu gəmilərin heyəti tez-tez ya ölür, ya da müəmmalı şəkildə yox olurdu; lakin açıq dənizlərdə gəzməyə davam edirlər. Epidemik xəstəliklərin ilk dövrlərdə belə əfsanələrin yaranmasına səbəb olduğunu düşünə bilərik; Orta əsrlərdə vəba epidemiyasından son dənizçiyə qədər ölən və açıq dənizə üzən gəmilər kimi ... Qədim dövrlərdə virusların hələ bilinmədiyi bir dövrdə gəmidə ölümcül bir epidemiyanı bir lənət kimi təsvir etmək olduqca normal idi. Axınlarda nəzarətsiz sürüşən gəmilər üçün bu məntiqi bir izah kimi görünür; Bəs müəyyən vaxtlarda müəyyən yerlərdə göründüyü və qəfildən müəmmalı şəkildə görünüb yoxa çıxdığı deyilən gəmilər?

Bunlardan ən məşhuru, XVIII və XIX əsrlərdə dənizçilər arasında söylənilən və heç bir limana girmədən əbədi olaraq üzməyə məhkum olan lənətlənmiş Hollandiyalı "De Vliegende Hollander" yəni, Uçan Hollandiyalı gəmisidir. Əsrlər boyu Uçan Hollandiyalını görmək, səyahətin lənətləndiyinə dair bir işarə kimi qəbul edildi və bu səbəbdən dənizçilər gəzinti əsnasında görüşmək istəmədikləri bu gəminin uğursuz olduğuna inanırdılar. Bu yazıda Uçan Hollandiyalı əfsanənin mənşəyini və tarixi köklərini araşdıracağıq, əvvəlcə geniş yayılmış formada əfsanəni xatırlayaq:

Kapitan Willem van der Deckenin rəhbərliyi altında gəmi Amsterdamdan cənub-şərqi Asiyadakı Holland koloniyalarına çatmaq üçün lövbər alır, Afrika sahilləri boyunca irəliləyir və Ümid Burnuna doğru gedir. Gəmi tam Ümid Burnunu dönmək üzrə olduğu zaman külək birdən istiqamətini dəyişir və yaydan əsməyə başlayır və intensivliyi tədricən artaraq fırtınaya çevrilir. Kapitan fırtınaya baxmayaraq limana qayıtmaqdan imtina edir və küləkə lənət edərək irəliləməyə davam edir; ən qısa müddətdə burnunu döndərmək və orada sığınacaqlı bir körfəzdə sığınmaq niyyətindədir. Davam etməkdə ciddi olub-olmadığı barədə soruşanda nəyin bahasına olursa olsun, o körfəzə çatacağını və son gününə qədər dənizlərdə gəzməli olsa belə, bir yol tapacağına və Ümid Burnunu keçəcəyinə and içdi. Dənizlərə meydan oxumaq nəticəsində Uçan Hollandiyalı və kapitanı lənətləndi, gəmi heç vaxt hədəfinə çatmır və dənizləri sonsuza qədər məqsədsiz gəzməyə məhkumdur. Hekayəyə inanan yüzlərlə insan fırtınalı günlərdə lənətlənmiş gəmini burada görməyə and içirlər. Hekayənin başqa bir versiyasında Uçan Hollandiyalı oğurlanmış qızıl və qiymətli daşlarla dolu bir pirat gəmisidir və ekipajın izah edə bilmədiyi dəhşətli cinayətlərinə görə lənətlənir. Bəzilərinə görə, Uçan Hollandiyalı gəminin adı deyil, kapitanın ləqəbidir, əfsanəsi nəsillər boyu ötürüldüyü üçün gəminin adına çevrilmişdir.

İndi gəlin görək bu əhvalat nə zaman peyda olub: Gəmidən bəhs edən ilk yazılı mənbə, George Barrington-a aid 1795-ci ildə nəşr olunan "Botanika Körfəzinə Səyahət" adlı kitabdır. O, illər əvvəl Hollandiyalı bir hərbi gəminin fırtına nəticəsində parçalandığını izah edir. Yoldaşı ilə birlikdə gəmi limana gəldi və təmirdən sonra Avropaya qayıtmaq üçün yola çıxdı, ancaq eyni enliyə gəldikdə, onlar güclü bir dəliyə tutuldular. Gecə yarısı, seyrdə olan dənizçilər yelkənləri basılmış, onlara dəyən kimi görünən bir gəmi gördülər, sonra gəmi itdi və bu gəminin batan gəmi olduğuna inanırdılar. Gəldikləri limanda gördüklərini izah etdilər və hekayə dənizçilər arasında sürətlə yayıldı.

Bir neçə il sonra John Leyden, Uçan Hollandiyalının dəhşətli cinayətlərə görə vəba ilə cəzalandırıldığını, dostu Sir Walter Scott isə bu dəhşətli cinayətin pirat olduğunu əlavə etdi. Yuxarıda yazdığım əfsanənin ilk geniş yayılmış versiyası hekayə şəklində 1821-ci ilin mayında Blackwood-un Edinburgh Magazine-də yayımlandı.

Bəzi mənbələrdə Uçan Hollandiyalı əfsanəvi kapitanının modeli əslində XVII əsrdə yaşamış və East India Company (VOC) işləyən Bernard Fokke adlı bir Hollandiyalı kapitan olduğu iddia edilir. O dövrdə Hollandiya dənizlərdə üstün idi və şərqdə bir çox koloniyaları var idi; Dünyanın ilk çoxmillətli şirkəti sayılan East India Company filoları, Hollandiya ilə müstəmləkələri arasında dəniz ticarəti aparır. Bernard Fokke bu şirkətin gəmilərindən birinin kapitanıdır və Amsterdamdan Batavia'ya (bugünkü Cakarta) fövqəladə sürətli səyahətləri ilə məşhurdur; 1678-ci ildə bu məsafəni 3 ay 4 gündə qət etdiyi qeyd olunur. Bu tez-tez səyahətlər, insanlar arasında şeytandan kömək aldığı və adının Uçan Hollandiyalı adlandığı barədə şayiələrə səbəb oldu ... Bernard Fokkenin o dövrdə fövqəladə sayılan sürətinin sirri, ehtimal ki, indiki marşruta çox yaxın bir marşrutla getməsidir. 1680-ci illərdə "Libera Nos" gəmisindəki son səyahətindən sonra bir daha eşitmədilər. Bildirilir ki, bu ekspedisiya zamanı onun gəmisi Ümid burnu yaxınlığında bir fırtına tutdu, qayalara dəydi və batdı.

Əsrlər boyu bir çox insan Uçan Hollandiyalını gördüyünü və gəminin keçdikdən sonra birdən yox olduğunu iddia etdi; Bunların arasında İngilis royalları Uels Şahzadəsi George və 1880-ci ildə gəmini gördüyünü söyləyən qardaşı Şahzadə Albert Victor da var.

Bəs bu qədər insanın şahidi olduğu xəyal gəmisi fenomeninin mənbəyi nə ola bilər? Əslində cavab çox sadədir: Üfüqün üstündəki çox dar bir zolaqda görünən və Fata Morgana adlanan bir optik illüziya, yəni su ilanı.

Fata Morgana, İtalyan Artur əfsanəsindən sehrbaz Morgaine le Fay - "Fairy Morgana" mənasını verir. Qədim dövrlərdə bu xüsusi vəziyyətin yaygın olduğu Messina Boğazında dənizçilər arasında ortaq bir inanc var idi ki, Morgana dənizçiləri ölümə cəlb etmək üçün sehrlərdən istifadə edərək saxta bir şey yaratdı. Bu tip üst ilğım, müxtəlif şüalarda hava təbəqələrindən keçən işıq şüaları nəticəsində əmələ gəlir; Hava istiliyi hündürlüklə artarsa, şəkil cismin üstündə görünür. Bu şəkillərə çox uzaq bir obyekt, sahil, ada və ya gəmi daxil ola bilər; İstilik artımı sürətli olduqda, şəkillər də tərs olur. Qeyd etmək lazımdır ki, bu fövqəladə vəziyyət daha çox qütb bölgələrində və soyuq dənizlərdə görülür.

Yarandığı gündən bu yana Uçan Hollandiyalı əfsanəsi, Wagner kimi böyük bəstəkarlar da daxil olmaqla bir çox sənətkara ilham verdi və bu barədə bir çox əsər, kitab və film çəkildi. Artıq dənizçilər bu kimi hekayələrə inanmırlar, amma hər dəfə əfsanə danışdıqda, yenə də ilk gün kimi onları təsir edir. Bəlkə də bu, kapitan Van der Dekkenin nümunəvi hekayəsindən alınan nəticəyə görədir:

Dəniz ona meydan oxuyanları heç vaxt bağışlamaz..

Son olaraq, Pirates of the Caribbean izləyin, izlətdirinn
Sağolun <3