SỰ TRỖI DẬY VÀ SUY TÀN CỦA ĐẾ CHẾ THỨ BA LỊCH SỬ ĐỨC QUỐC XÃ

NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG CỦA HOÀ BÌNH

THÔNGbáo ở Berlin cho biết Ngoại trưởng Ribbentrop đi Moscowvào ngày 21 tháng 8 để ký kết Hiệp ước Quốc xã-XôViết khiến cho Nội các Anh quốc phải nhóm họp vào lúc3 giờ chiều ngày 22 tháng 8. Sau đó, Nội các Anh đưa rathông cáo rằng Hiệp ước bất tương xâm Quốc xã-LiênXô "sẽ không hề ảnh hưởng đến nghĩa vụ [củaChính phủ Anh] đối với Ba Lan, mà họ đã nhiều lầnnhắc lại công khai và sẽ nhất quyết sẽ làm tròn".Nghị viện cũng được triệu tập ngày 24 tháng 8 đểthông qua Luật Quyền hành (Quốc phòng) Khẩn cấp, cùngvới một số biện pháp phòng chống.

Dù Nội các đãtỏ rõ theo ngôn từ cho phép, nhưng Chamberlain vẫn khôngmuốn Hitler hiểu lầm gì nữa. Ngay sau buổi họp Nộicác, ông viết một lá thư riêng cho Hitler.

"... Dường như vài giớiở Berlin đang xem thông báo về Hiệp ước Đức-Liên Xôcó nghĩa là chẳng còn cần thiết xét đến sự can thiệpcủa Anh quốc ở Ba Lan. Không có sai lầm nào tệ hạihơn. Dù thực chất của Hiệp ước Đức-Liên Xô là thếnào, thì nghĩa vụ của Anh quốc đối với Ba Lan vẫnkhông thay đổi...

Có luận cứ cho rằng, nếuChính phủ Vương quốc Anh tỏ rõ hơn quan điểm của họnăm 1914, thì đáng lẽ thảm hoạ tồi tệ đã không diễnra. Dù luận cứ ấy đúng hay sai, thì trong dịp này Chínhphủ Vương quốc Anh vẫn sẽ quyết tâm không tạo hiểulầm tai hại như thế.

Nếu trường hợp này xảyra, Chính phủ sẽ quyết tâm và sẵn sàng sử dụng ngaymọi lực lượng dưới quyền và cũng không thể nào dựđoán kết cục của những cuộc xung đột..."

Saukhi "nêu quan điểm của chúng tôi một cách thật rõràng", một lần nữa Chamberlain lại kêu gọi Hitler tìmkiếm một giải pháp hoà bình với Ba Lan và đề nghịChính phủ Anh sẽ hợp tác để giúp đạt đến giảipháp này.

Ngày 23 tháng 8năm 1939, Đại sứ Henderson bay từ Berlin đến Berchtesgadenđể trực tiếp trao bức thư cho Hitler. Nhà độc tài nổicơn thịnh nộ. Henderson gửi điện cho Lord Halifax:

"Hitler tỏ ra kích độngvà không khoan nhượng. Ngôn từ của ông trở nên hung hãnvà cường điệu đối với cả Anh quốc và Ba Lan".

Báocáo của Henderson và bản ghi nhớ của Bộ Ngoại giao Đứcvề buổi hội kiến – bản này được tìm thấy trong sốtài liệu bị tịch thu – là phù hợp với nhau về bảnchất trong lời đả kích của Hitler. Ông quát tháo rằngAnh phải chịu trách nhiệm cho sự ngoan cố của Ba Langiống như chịu trách nhiệm cho thái độ vô lý của TiệpKhắc một năm trước. Hàng nghìn người Đức ở Ba Lanđang bị ngược đãi. Ông tố giác rằng đã có 6 trườnghợp nạn nhân bị thiến. Ông chẳng còn có thể chịuđựng được nữa. Bức điện của Henderson gửi cho LordHalifax ghi:

"Tôi phản biện tất cảcác điểm và liên tục nói những lời phát biểu củaông ấy là không đúng, nhưng chỉ khiến cho ông ấy quáttháo thêm."

Cuốicùng, Hitler đồng ý sẽ viết 1 thư trả lời choChamberlain. Weizsaecker, người có mặt trong buổi họp đóđã kể lại:

"Ngay khi cánh cửa vừađóng lại [sau khi Đại sứ Henderson ra về], Hitler lấytay vỗ đùi mình và cười lớn: 'Chamberlain không thểthoát sau buổi trò chuyện này, Nội các của ông ta sẽsụp đổ tối nay'".

KhiHenderson được gọi lại để nhận bức thư, ông thấytrái ngược với buổi hội kiến đầu, Lãnh tụ "tỏra khá trầm tỉnh và không còn lên cao giọng". Hendersonkể: