...en de engel sprak Duits.

49. Interbellum. (epiloog)

Februari 1919
"Eva had destijds, in Keulen, gelijk gehad," zei Liesl droevig, "het opheffen van de zeeblokkade heeft onze situatie er helemaal niet beter op gemaakt. De havens zijn dan wel weer open, maar de broodnodige voorraden voedsel en goederen komen maar niet." Lloyd keek triest voor zich uit. Meer dan drie maanden zijn er sinds het einde van de oorlog verstreken, maar er was nog steeds een tekort aan voedsel.
"Overal in het land breken rellen uit. De geallieerden knijpen ons helemaal leeg met hun bepalingen." zei Kjeld. Lloyd zei niets en keek nadenkend voor zich uit. Liesl was de afgelopen dagen wanhopig geworden. De winkels waren leeg en ook op de zwarte markt werd het aanbod steeds kleiner, terwijl ook de prijzen van smokkelwaar tot grote hoogte waren gestegen. Liesl durfde er nauwelijks aan te denken, maar ze vreesde dat als de voedselschaarste aan zou houden, dat uiteindelijk ook voor Mary rampzalige gevolgen zou kunnen hebben. De herstelbetalingen die, met name Frankrijk en Groot-Brittanië, aan Duitsland hadden opgelegd, waren absurd hoog. Duitsland kon het nu allemaal nog wel opbrengen, maar het zou, op de langere termijn, hierdoor torenhoge schulden oplopen.
"Misschien is het beter," begon Lloyd heel voorzichtig, "om met z'n drieën naar Engeland te gaan, om daar een beter bestaan op te bouwen." Lloyd keek Liesl aan en probeerde haar mening te peilen.
"Ik weet 't niet. " zei Liesl twijfelend. "Dat zou betekenen dat ik alles wat ik hier heb en iedereen die ik hier ken, achter zou moeten laten. Ik weet niet of ik dat wel kan." Liesl zuchtte. Ze stond in hevige tweestrijd. Ida pakte haar hand vast.
"Ik denk dat Lloyd gelijk heeft, meisje. Het zal inderdaad niet makkelijk zijn om een heel nieuw bestaan op te bouwen, in een vreemd land. Maar wees eens eerlijk tegen jezelf. Je wilt toch alleen het allerbeste voor de kleine Mary?" Liesl knikte instemmend.
"Natuurlijk zullen we jullie ook missen," zei Kjeld, "maar we troosten ons dan maar met de gedachte dat de kleine Mary opgroeit zonder honger en ellende. Want geloof me Liesl, er staat Duitsland nog heel wat ellende te wachten."
"Misschien," zei Liesl, terwijl ze Mary een zoen op haar voorhoofd drukte, " is naar Engeland verhuizen inderdaad wel het beste."

Maart - november 1919
De kennismaking met Lloyd's ouders was hartelijk. Cathy en Percy Taylor sloten Liesl direct in hun hart. Liesl verontschuldigde zich keer op keer dat ze zo overhaast met Lloyd had moeten trouwen, zonder dat Cathy en Percy daar aanwezig bij konden zijn. Cathy bedankte Liesl nog eens persoonlijk om de brief, die zij hun gestuurd had toen Lloyd in het Feldlazarett lag. Ze was zo blij geweest met Liesl's brief en was dan ook zeer verheugd geweest, toen Lloyd hun geschreven had dat hij met Liesl een kindje verwachtte en dat ze daarom zouden trouwen. Natuurlijk had het pijn gedaan dat ze daar niet aanwezig bij konden zijn, maar Cathy en Percy hadden zich voorgenomen om het feestje uitbundig te vieren, wanneer Lloyd en Liesl in Engeland zouden zijn. En het feest werd gevierd. Misschien niet met zoveel mensen, maar wel heel uitbundig. Eén van de aanwezigen was John Miller. Cathy had hem, op verzoek van Liesl uitgenodigd. Hoewel ze hem niet persoonlijk kende en alle verhalen over hem van Lloyd had vernomen, had ze toch een zwak voor deze genaturaliseerd Duitse bakker, die al haar brieven naar het Engels had vertaald. John had het geweldig gevonden om Liesl persoonlijk te ontmoeten en haar te kunnen bedanken in zijn moedertaal. Want ondanks dat John nu officieel een Engelsman was, had hij het heerlijk gevonden om Liesl's brieven te vertalen en Cathy en Percy telkens weer goed nieuws over hun zoon te brengen. Liesl had nog meer goed nieuws, maar besloot dit echter persoonlijk aan de ouders van Lloyd mee te delen.
"Lieve Cathy en Percy," had Liesl hen, met een zwaar Duits accent in het Engels toegesproken, " Lloyd en ik willen jullie vertellen, dat jullie kleindochter Mary, een broertje of zusje krijgt." Het heugelijke nieuws had Cathy en Percy geëmotioneerd. Lloyd zocht, om een extra mond te kunnen voeden, een baan en werd al vrij snel aangenomen als klerk bij de "Bank of England". In de herfst van dat jaar bracht Liesl een gezonde zoon ter wereld. Het jongetje werd William genoemd. De ouders van Lloyd hadden er wat moeite mee gehad dat hun kleinzoon vernoemd was naar een oude Duitse soldaat, maar toen hen uitgelegd werd hoe belangrijk de oude Wilhelm voor hun relatie was geweest, maakte het voor hen een stuk makkelijker en begrijpelijker.