JKKM| - Án Điền gia

21

"Chị nghe gì chưa?"

"Nghe gì?"

"Thì bữa hổm thấy bảo cô Kiều bên xã Uất Thị vừa chào hỏi nhà Điền xong. Ông Điền còn mang đôi nhạn sang kén chọn cổ rồi, sắp tới có hỉ là cậu Quốc nhà đó lấy vợ chứ ai vô."

Bà Tín cháo nghe vậy thì gật đầu, tay quấy nồi cháo lòng thơm phức đang thổi khói nghi ngút: - "Cậu gia nhà Điền tuổi này rồi thì cưới là tốt, trong làng dạo rày gặp lắm chuyện xui nên có cái hỉ lại sáng sủa ra bớt."

"Nói mới nhớ, làng mình mới đầu năm mà đã có tới năm người chết liên tiếp, từ cái hôm chàng Mến rơi sông, rồi tới phen hai người hay đi cùng với chàng ta thắt cổ. Lại nói tội nhất là nhà Hậu với thị vợ của chàng ta, gieo mình trong lửa. Làng năm nay lắm giông dữ dằn." Thím Liên với bà Tín thật ra cũng biết được đôi sự tình, mà hai người chỉ dòm nhau rồi đánh lảng, để trong bụng chớ không dám nói ra. Giông đầu năm nay mấy người chết nọ cũng là kẻ hầu thân tín của nhà Điền. Hôm trăng mồng một người ta đi ngang qua thấy mấy thanh niên này làm việc cho bên gia đó thì cũng ngó ra chuyện. Giờ nhà Điền có hỉ cũng chẳng biết vớt vát được bao nhiêu cái hên vào làng. Tội nhất vẫn là người nhà của các chàng kia, từ đó tới rày nom im lìm buồn bã, âu sầu dữ lắm.

Thím Liên nói xong thì đưa lại cho bà Tín mười hai đồng, thím cũng hay đến đây ăn cháo buổi sáng, nhưng cháo bà Tín cũng chỉ có ba đồng một tô. Chả là thím dòm đám ba đứa trẻ, đầu ba chỏm tóc đứng bên kia đường xoa xoa cái bụng đói meo, mắt thì nom về hướng này, thấy thương quá nên thím mới mua thêm ba phần mang qua cho chúng. Mấy đứa nhỏ cũng tội lắm, con của thị Tới chứ đâu. Nhà chúng nghèo, vẹo đâu ra tiền mà húp cháo, thím thì cũng chẳng giàu có gì, nhưng ba tô cháo thím kham được.

***

Tục ta có bốn lễ nghi tất yếu: quan, hôn, tang, tế. Cái tam cương luôn đi với ngũ thường: nhân, nghĩa, lễ, trí, tín. Phận làm con, nhân duyên chuyện giá thú như cái đinh cắm cọc rào, định vợ gả chồng cho con cái là uy của bề trên.

Lúc sang gia Điền ông Lý cũng đã ngồi đàm luận, xem ra nhà ông gặp cái rối trong chuyện làm ăn, chẳng ai cưới hỏi trong tháng giêng nhưng Lý Hữu Nhạ cũng bèn chịu ý nghị hôn như lời nhà Điền. Lễ nạp tài, vấn danh, nạp cát, nạp trưng ông Điền đều đã mần xong xả, một tiếng cũng không nói lại cho đứa con thứ trong gia. Thời gian cũng được rút ngắn hết cỡ, dạm ngõ vì thế mà làm chung với lễ thân nghinh.

Những hộ giàu có tiếng trong làng, nếp sống rảnh rỗi cảnh vẻ, quý hóa lắm thì ăn vận áo tấc cho ra vóc dạc sang trọng, quần nhuộm màu nâu hoặc để trắng. Thời của Điền Chính Thụy, Vua Chúa cho rằng: "Lời sấm cổ có nói tám đời quay lại trung đô, tính từ Thái Tổ vừa hay đúng với tám đời, ngài bắt đầu hạ lệnh thay y vận, đổi phong tục, cùng dân chuyển mới. Nam nữ sĩ thứ đều búi tóc, vấn khăn*. Tục trong làng Quýnh còn gọi đấy là vận quần chân, áo chít, quấn khăn đội đầu. Những ngày cưới hỏi, đôi giá thú ở làng thường vận trên người chiếc áo tấc tay dài, quần lĩnh thâm, hoặc là nhiễu đỏ. Đờn ông áo tấc đen, đờn bà áo tấc xanh ngọc bích, hoặc loại áo có màu hồng bông phấn.