وَيَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِّنَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ شَيْئًا “Onlar, Allah’ı bırakıp, göklerden ve yerden kendileri için hiçbir rızka sahip olmayan şeylere tapıyorlar.”
Onların Allaha şerik kıldığı batıl mabutlar ne gökten yağmur yağdırabilir, ne de yerden ot bitirebilirler.
وَلاَ يَسْتَطِيعُونَ “Ve güç de yetiremezler.”
Bunlar, gökten ve yerden hiçbir şeye “bu benimdir, mülkiyeti ve tasarrufu bana aittir” diye sahip çıkamazlar.
Veya onlarda hiçbir şeye güç yetirmek söz konusu değildir.
“Ve güç de yetiremezler” ifadesi, kâfirlere de yönelik olabilir. Yani, bu kâfirler hayat sahibi ve göklerde ve yerde bazı şeylerde tasarrufta bulunurlarken yine de hiçbir şeyin gerçek mâliki değillerdir. Nerde kaldı onların taptığı cansız putlar, herhangi bir şeye malik olabilsinler?
Allaha şerik sayarak hiçbir şeyi O’na misil kılmayın!
Veya misal getirdiğiniz şeye Allahı kıyas etmeyin. Çünkü darb-ı mesel, bir hâlin bir başka hâle benzetilmesidir.
إِنَّ اللّهَ يَعْلَمُ “Çünkü Allah bilir.”
Siz, bir hükümdarın kölesine yapılan kulluğun, aslında hükümdara daha ziyade saygı gösterisi olduğunu zannedip putlara ibadeti önemsiyorsunuz. Ama bu yanlış kıyastır. Allah bu kıyasın fasit olduğunu ve yaptığınız yanlış kıyasta suçunuzun büyük olduğunu bilir.
وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ “Siz ise bilmezsiniz.”
Ama siz bunu bilmezsiniz. Şayet bilseydiniz, böyle bir şeye cür’et etmezdiniz.
Veya genel anlamda olabilir: “Allah eşyanın künhünü bilir, sizler ise bilmezsiniz.” Böyle olunca, O’nun nassı karşısında kendi görüşünüzü bırakın.
Veya ayete şu mana verilebilir:
“Allah hakkında rastgele misaller vermeyin. Çünkü Allah nasıl misaller verilmesi gerektiğini bilir, siz ise bilmezsiniz.”
