Savaş ve Barış

XIV - XV - XVI

Kutuzov, kumandasındaki ordunun çıkmazda olduğunu kasımın birinde casuslarından öğrenmişti. Casus, Fransızların büyük kuvvetlerle Viyana Köprüsü'nü geçerek Kutuzov kuvvetlerinin Rusya'dan gelmekte olan kıtalarla birleştikleri yola doğru ilerlediklerini bildirmişti. Kutuzov Krems'te kalmaya karar verirse, Napoléon'un yüz elli bin kişilik ordusu, bütün ulaşım hatlarını kesecek, bitkin bir halde bulunan kırk bin kişilik ordusunu çevirecek, o da Mack'ın Ulm'daki durumuna düşecekti. Rusya'dan gelen kıtalarla ulaşımını sağlayan yolu bırakmaya karar verecek olursa düşmanın üstün kuvvetlerine karşı savunma savaşları vererek Bohemya dağlarının sarp bölgelerine girmek zorunda kalacak, Bucksgeuden ile birleşme sağlamak ümidinden vazgeçecekti. Yok eğer Rusya'dan gelen ordularla birleşmek için Krems yolundan Olmütz'e doğru çekilmeye karar verirse Viyana Köprüsü'nü geçmiş bulunan Fransızlar tarafından yolunun kesilmesi tehlikesine düşecek ve böylelikle kendini iki taraftan çevirecek olan üç misli kuvvetli bir düşmanla yürüyüş halinde, bütün arabaları ve yükleriyle çatışmayı kabul etmek zorunda kalacaktı.

Kutuzov bu sonuncu olasılığı seçti.

Casusun raporuna göre Viyana Köprüsü'nü geçen Fransızlar, Kutuzov'un geri çekilme hattı üzerinde ve yüz verstten fazla ileride olan Znaym'a doğru, zorlu bir yürüyüşle ilerliyorlardı. Znaym'a Fransızlardan önce ulaşmak, orduyu kurtarmak için büyük ümit kapısı açmak demekti, Fransızlara kendinden önce Znaym'a ulaşmak fırsatını vermekse herhalde Ulm'daki ordu gibi kendi ordusunun da şerefini çiğnetmek yahut topyekûn mahvolmak anlamına geliyordu. Ama bütün orduyla oraya Fransızlardan önce varmak olanaksızdı. Fransızların Viyana'dan Znaym'a gidecekleri yol Rusların Krems'ten Znaym'a gidecekleri yoldan daha kısa, daha iyiydi.

Kutuzov haberi aldığı gece, Bagration'un dört bin kişilik öncüsünü, dağlardan sağa, Krems-Znaym yolundan Viyana-Znaym yoluna yolladı. Bagration bu geçidi dinlenmeden geçecek, Viyana'yı önüne, Znaym'ı arkasına alarak duracak, buraya Fransızlardan önce ulaşabilirse, onları elinden geldiği kadar alıkoyacaktı. Kutuzov'a gelince; bütün ağırlıklarıyla Znaym'a doğru hareket etti.

Bagration aç, yalınayak askerlerle sarp dağlarda, fırtınalı bir gecede kırk beş verst gidip mevcudunun üçte birini kaybederek Viyana-Znaym yolu üzerinde Hollbrun'a; Viyana'dan Hollbrun'a hareket eden Fransızlardan birkaç saat önce ulaştı. Znaym'a varabilmesi için Kutuzov'un ağırlıklarıyla daha bütün bir gün yürümesi gerekiyordu, bundan dolayı da Bagration orduyu kurtarabilmek için Hollbrun'da karşılaştığı düşman ordusunu bütün bir gün, bitkin, aç dört bin askeriyle tutmak zorundaydı ki, bunun olanaksızlığı apaçıktı. Ama kaderin cilvesi olmazı olur kıldı. Viyana Köprüsü'nü Fransızların eline çatışmasız geçiren hilenin başarısı, Murat'yı Kutuzov'u da aynı şekilde aldatmayı denemeye sevk etti. Murat, Znaym yolu üzerinde Bagration'un zayıf güçlerine rastlayınca bunu Kutuzov'un bütün ordusu sanmıştı. Bu orduyu mutlaka ezebilmek için Viyana yolunda geciken güçlerini bekledi ve bu amaçla her iki ordunun da konumlarını değiştirmelerini, yerlerinden kıpırdamamalarını şart koşarak üç günlük bir ateşkes teklif etti. Murat, barış görüşmelerinin başlamış olduğunu, bundan dolayı boşuna kan akmasının önüne geçmek için ateşkes teklifinde bulunduğunu temin ediyordu. İleri karakolda duran Avusturya Generali Kont Nostits, Murat'nın temsilcisinin sözlerine inandı, Bagration müfrezesinin önünü açarak çekildi. Başka bir temsilci de Rus hatlarına gelerek barış görüşmesine dair aynı haberi getirdi, Rus kıtalarına üç günlük ateşkes teklifinde bulundu. Bagration ateşkes teklifini ne kabul ne de reddedebileceği yanıtını verdi, kendisine yapılan teklifi bildirmek üzere yaverini Kutuzov'a yolladı.

Kutuzov için ateşkes, vakit kazanmanın, Bagration'un yorgun askerlerini dinlendirmenin, arabalarla yükleri (bunların hareketleri Fransızlardan gizlenmişti) Znaym'a doğru hiç olmazsa bir menzil daha ilerletebilmenin biricik yoluydu. Ateşkes teklifi orduyu kurtarmak için biricik ve beklenmedik bir olanak veriyordu. Bu haberi alır almaz Kutuzov, yanında bulunan Kurmay General Vinsengerode'yi hemen düşman karargâhına gönderdi. Vinsengerode yalnız ateşkesi kabul etmekle kalmayacak, teslim olma şartlarını da teklif edecekti. Kutuzov, bir yandan da yaverlerini, bütün ordunun, Krems-Znaym yolu üzerindeki nakliye arabalarının yürüyüşlerini, mümkün olduğu kadar hızlandırmak için geriye yolladı, Bagration'un aç, bitkin müfrezesi nakliye arabalarının ve bütün ordunun bu hareketlerini maskeleyerek kendinden sekiz kat güçlü düşmanın karşısında bir başına kımıldamadan duracaktı.