Szablony myślowe i stereotypy

28 4 0
                                    

Data opublikowania: nie wiadomo
Ostatnia aktualizacja: 21:00 23.04.2020

Tworzymy wzajemne zależności nawet tam, gdzie ich brak. Pierwsze wrażenie robi się tylko raz. Szybko wyrabiamy sobie zdanie na jakiś temat, nie dajemy sobie czasu na przemyślenia. Ważny dla nas jest ogólny wzorzec, stworzenie naszego mentalnego świata, który będzie tłumaczył ten realny. Gdy coś nie pasuje, zmienimy to, by nam się podobało.

Bardzo podobało mi się porównanie szablonu myślowego do komika występującego przed publicznością w Monachium. Rzuca żartami, kończy pointą. Widownia się śmieje do rozpuku, biją brawa. Reakcja stosowna do modelu, wpisująca się w pewien schemat.

I nagle komik wyciąga szalik w barwach Borussi Dortmund i intonuje hymn klubu Borussia. Później rozwścieczony tłum kibiców Bayernu zaczyna wygwizdywać występującego oraz krzyczeć ze złości. Gdy coś się nie wpasuje, zostaje z miejsca odrzucone. Podobnie jest w mózgu, komórki nerwowe reagują podobnie jak widownia: oklaskami lub buczeniem. Nie ma znaczenia pojedyncza komórka tylko rezultat aktywności ogólnej.

Szablony ułatwiają nam życie, ale są też mogą też prowadzić do stereotypów i rasizmu.
Wspólne neurony wytwarzają pole elektryczne, które da się mierzyć z zewnątrz czaszki. Służy do tego EEG. Po więcej informacji zapraszam do rozdziału Narzędzia. Najbardziej znanym wyrazem niezadowolenia w mózgu jest sygnał N400. N - bo wartości ujemne (negatywne), liczba oznacza czas (mierzony w milisekndach) od wystąpienia bodźca niepasującego do reszty.
Zaletą szablonów jest to, że robimy niektóre rzezy automatycznie. Wady są dwie. Dostrzegamy wzorce za szybko i błędnie np. zobaczymy kogoś w śmiesznym kapeluszu = wiemy, że to nieodpowiedzialny dziwak, bo tak podpowiadają nam wcześniejsze doświadczenia. Tak dajemy się łatwo oszukiwać, trudno zerwać powiązania, zmiany następują powoli i z oporami.

Stereotypy
Brzydkie słowo, nieprawdaż? Ileż to razy słyszałam na wykładach, że stereotypy są złe, krzywdzące i nieprawdziwe. Jednak są niezwykle istotne dla pracy mózgu, dzięki nim możemy sprawnie poruszać się po otaczającym świecie. Każdy osąd należy później poddać analizie.

Ciekawy wierszyk znalazłam w książce. Zajmował prawie trzy strony, więc zacytuję tu tylko pięć zwrotek. Bo moim zdaniem przekazują całą prawdę o tym zagadnieniu.

Bo umysł wszędzie wyłapuje
rytm, wzór i dźwięk, co w ucho wpada -
nimi objaśniać świat próbuje,
w ciągłym chaosie szuka ładu.

I nic dziwnego, mózg nasz bowiem,
najlepszych ciągle szuka dróg,
żeby nowiny w naszej głowie
upchnąć i zapamiętać mógł.

W najlepszym razie, co nie dziwi,
treść z formą zgrabną całość stworzy,
wtedy, gdy wierszyk jest prawdziwy,
rytm zapamiętać treść pomoże.

Lecz z drugiej strony widać z tego,
Że nowe do nas nie dociera,
bo moc szablonu myślowego
nierzadko prawdę nam zaciera.

Jak widać, w tym jest cała bieda,
że bez szablonów żyć się nie da.
Lecz aby mądrze je stosować,
warto też czasem je testować.

Błąd koniunkcji ang. conjunction fallacy jest nazywany także złudzeniem koniunkcji.
Polega na przypisaniu koniunkcji zdarzeń wyższego prawdopodobieństwa niż pojedynczym zdarzeniom należącym do tej koniunkcji. Definicja z Wikipedii.
Ten błąd poznawczy ukazali w 1983 roku Daniel Kahneman i Amos Tversky. Psychologiczny efekt jest bardzo silny. Za jego sprawą dajemy się zwieść na manowce o wiele częściej. A jak już wiesz, cały czas naginamy rzeczywistość. Oto prosty przykład. "niejaki Kewin ze swoją dziewczyną Żanetą, tlenioną blondynką w białym kozaczkach, przechadzał się wczoraj po centrum handlowym", raczej nie przyjdzie wam do głowy, że tych dwoje poznało się na stypendium w Oksfordzie.

Wiem, że zapis może okazać się błędny, ale nie wiem dokładnie, dlatego że w książce był zapisany taki cytat. Spróbowałam tu użyć podwójnego cytatu, mam nadzieję, że dobrze.

Także ode mnie to wszystko na dziś.

Ups! Ten obraz nie jest zgodny z naszymi wytycznymi. Aby kontynuować, spróbuj go usunąć lub użyć innego.
🧠 Mózg to nie umysł! 🧠Opowieści tętniące życiem. Odkryj je teraz