Historie na dobranoc

Perun

Perun, a właściwie Pierkyn (mit. słowiańska) - Dobrze poświadczony na całym obszarze słowiańszczyzny bóg wojny, gór, męskości, przysiąg, zbóż, władzy, deszczu, dębów, burzy, piorunów, wiosny, siły, płodności i urodzaju o cechach uranicznych i suwerennych. Uważane często za bóstwo slawistów, rodzimowierców i miłośników słowiańszczyzny ze względu na jego gromowładny aspekt. Został uwzględniony w ,,Powieści minionych lat", gdzie pojawia się nie tylko jako bóstwo Włodzimierzowe, lecz najważniejsze, wyróżnione przez opis, w odróżnieniu do reszty bałwanów, które wymieniono jedynie z imion. W dniu 20 lipca na Rusi i słowiańszczyźnie południowej rozpoczynał się tydzień, w trakcie którego oddawano hołd Perunowi po przez składanie ofiar z żywności i zwierząt w świętych gajach (zazwyczaj dębowych) na jego cześć. Był to czas zabaw i odpoczynku, w trakcie którego modlono się do bogów o brak opadów i burz w najbliższych dniach ze względu na dojrzewające w tym czasie zboże. W rekonstruowanych mitach zazwyczaj pojawia się, jako oponent , innego słowiańskiego boga związanego ze śmierciom, bogactwem i płodnościom tym samym będąc słowiańskim odpowiednikiem indoeuropejskiej postaci gromowładcy w micie wegetacyjnym. Etymologie nazwy bożka wywodzi się od prasłowiańskiego -*perunъ (czyt. Pierun) określającego wyładowanie atmosferyczne, błyskawice (por. polskie "piorun"), co wskazuje na gromowładny aspekt. Widać też związek z leksemem pьrati - "bić, uderzać" (por. polskie "sprać"). Imię zazwyczaj koduje się, jako "ten, który uderza", co ma związek z przypisywanym mu funkcjami wojennym. Początki wiary w gromowładce sięgają najprawdopodobniej czasów wspólnoty bałto - słowiańskiej, a jej pozostałościom może być pokrewny Perunowi bałtyjski , którego etymologie najlepiej wywodzić od praindoeuropejskiego rdzenia -*perk ("dąb"). Aleksander Gieysztor w "Mitologii Słowian" zasugerował, aby czczonych na niemieckim Połabiu (, ) i wyspie Rugii (, , i ) bogów uznać za różne wcielenia Peruna powstałe na wskutek prób kształtowania państwowości i własnej odrębności od państw chrześcijańskich przez plemiona nadbałtyckie. Dodatkowo na terenie dzisiejszej Białorusi i Ukrainy znano boga wiosny, siły, koni, wojny, zbóż i wojny o imieniu , który również zdaje się być młodszą hipostazą boga najwyższego. Gieysztor - przekonany do hipotezy francuskiego religioznawcy Georgesa Dumézila na temat pierwotnego podziału indoeuropejskiego społeczeństwa na kapłanów, wojowników i rolników, którzy mieliby mieć własnych trzech patronów tworzących indoeuropejską trójce bogów znaną pod różnymi nazwami w różnych indoeuropejskich kulturach - zakwalifikował Peruna do I i II funkcji (władza nad prawem, kapłaństwem i wojną), a jego chtonicznego przeciwnika do III klasy (patronowanie urodzajowi, bogactwu i rolnikom). Świętym ptakiem Peruna, jak innych bogów gromowładnych był orzeł (symbol władzy) i przypuszczalnie jaskółka, a roślinom - Kosaniec do dziś w języku chorwackim znaną, jako Perunika. 

W Słowiaństwowierczych stowarzyszeniach religijnych (w tym polskich), jak i w opracowaniach religioznawczych dominuje forma ,,Perun" odnośnie nazwy gromowładnego bóstwa czczonego na terenie słowiańszczyzny. W przypadku Polski znacznie rzadziej spotykaną, a bardziej adekwatną formą na naczelnego słowiańskiego panteonu jest ,,Piorun, Pierun, Grom", gdyż te formy są dobrze poświadczone w przesłankach ludowych, powiedzeniach (,,Do Pioruna!" - stare, polskie przysłowie) i źródłach, gdzie nie wymienia się boga o imieniu Perun, a przesłanki o jego możliwym kulcie stanowią jedynie niepewne badania topograficzne. Aleksander Bruckner w ogóle odrzuca nazwę ,,Perun" uznając przy tym (według jego) poprawną wymowę Pierkyn.

~~~~~~~~

mitologia.fandom.com