QUAN ĐIỂM VIẾT 2013-2017

[PHẦN IX] TEENCODE LÀ GÌ? - NGUỒN GỐC

*Thực ra phần 8 vẫn chưa xong nhưng hôm nay đọc được một bài về teencode thấy khá nhiều bé có nhận định sai lệch về thể loại này, rồi lại nhớ về tuổi thơ quá nên mình viết một bài. Các mục nhỏ của phần 8 sẽ được viết và đăng tải sau.

1. Nguồn gốc của teencode từ đâu?

Teencode hẳn là một trong những điều cực kì khó chịu của các bạn trẻ ưa thích viết lách. Đã có rất nhiều những than phiền về vấn đề này từ góp ý lịch sự nhẹ nhàng cho tới chỉ trích thậm tệ, nhưng teencode vẫn luôn là niềm cảm hứng viết bài troll (hay bây giờ gọi là bài rant) của rất nhiều bạn trẻ.

Tuy nhiên, đã có lần nào bạn thắc mắc nguồn gốc của teencode từ đâu mà có không? Hoặc chỉ đơn giản là tìm hiểu tại sao teencode lại thiên biến vạn hóa như bây giờ chẳng hạn?

Trên thực tế, teencode được sử dụng nhiều nhất và dần trở thành trào lưu từ những năm 2000 – 2005, thời đại mà internet bắt đầu phát triển cực đại ở Việt Nam. Nhưng từ trước đó nhiều năm, teencode đã xuất hiện trên những trang vở trắng, được các học sinh lứa đầu 9x sử dụng. Ngày đó, lứa đầu 9x được xem là một "thế hệ đáng thất vọng" với nhiều lời chỉ trích về phương pháp giáo dục, về sự hư đốn và tinh thần hiếu học ngày càng giảm sút. Nhưng cũng không thể phủ nhận rằng những sáng tạo của thế hệ này vẫn còn có sức ảnh hưởng về sau, cả mặt xấu lẫn mặt tốt. Từng là một cá thể thuộc lứa đầu 9x ngày đó, mình có "vinh hạnh" được chứng kiến sự hình thành và góp phần làm phát triển teencode trong những ngày đầu tiên (có chút xấu hổ haha)

Cơ bản, teencode được bắt đầu từ việc "mã hóa" con chữ thành những dãy số đặc biệt với quy luật riêng mà chỉ có giới học sinh ngày đó mới có thể "giải mã" được. Teencode đầu tiên được cho là lấy ý tưởng từ nhân vật KID trong manga Detective Conan của tác giả Gosho Aoyama trong tập nhân vật này xuất hiện và lấy bí danh là 1412, ông bố của nhân vật Shinichi đã giải thích bí danh này là dòng mã hóa của chữ KID với 1 và nửa số 4 là chữ K, nửa còn lại của số 4 là I và 12 là chữ D. Mà ngày đó thì manga còn chưa phổ biến nhiều ở Việt Nam, những bộ manga nổi tiếng nhất chỉ có Conan, 12 con giáp (hai bộ này in chung, Conan in phía sau bộ 12 con giáp đó lol) và Doraemon. Vì vậy, với nguồn "tư liệu" ít ỏi, teen 9x Việt Nam ngày đó đã sáng tạo ra cả một bảng chữ cái được mã hóa bằng những con số. Bên dưới đây là những kí hiệu giải mã, vì thời gian đã trôi qua cũng gần 20 năm rồi nên mình không còn nhớ rõ cho lắm, cái này chỉ là mài mại thôi nhé :D

2 = A ; 13 = B ; 6 = C ; 12 = D ; 3 = E ; 6 = G ; 14 = H ; 1 = I ; 14 = K ; 1 = L ; 111 = M ; 11 = N ; 0 = O ; 10 = P ; 02 = Q ; 19 = R ; 5 = S ; 7 = T ; 4 = U ; 9 = V ; 96 = X ; 9 = Y

Trên đây các chữ như F và J không có số mã hóa vì không thường sử dụng trong tiếng Việt. Ngoài ra, nhược điểm của teencode thời đầu là...không có quy chuẩn chính xác và thường phải dựa vào từng câu để dịch, vì có nhiều chữ được mã hóa bằng cùng một chữ số. Hơn nữa, dựa trên...sở thích của người dùng mà một số chữ được "biên dịch" khác nhau nữa nha :D Dưới đây là một câu ví dụ cho teencode thời đầu như này:

140111 1129 71901 1311 620, 701 134011 14140116 13137 91 520 701 134011.

Có bạn nào dịch được toàn bộ không? :)

Loại teencode này rất thông dụng vào những năm 1997-1998 và mất dần trong 2-3 năm sau đó. Về sau, có một dạng teencode mới thịnh hành hơn khi điện thoại di động bắt đầu xuất hiện nhiều tại Việt Nam. Trên thực tế, nếu gọi là "teencode" thì cũng không chính xác cho lắm vì lúc này có khá nhiều người lớn hoặc phụ huynh cũng sử dụng các kí hiệu này, nên nói đúng hơn thì nó giống như một dạng chữ viết tắt tiện ích hơn. Quy luật của kiểu viết này khá đơn giản: Nó bớt đi kha khá các kí tự trong một câu văn và thay thế chúng bằng các kí hiệu ngắn gọn hơn ví dụ như:

Ns = nói ; yêu = y0 ; thương = thg/thq; im lặng = im lg ; không được = k dc ; gì đấy = j đấy ; phải không = f/fai k...

Không có quy chuẩn nào cho loại "teencode" này, về cơ bản, người viết có thể tự sáng tạo miễn là nó không tốn nhiều kí tự và vẫn có thể đọc hiểu được. Một số ví dụ tiêu biểu cho thể loại teencode này như:

Ngày trc a đã ns la a yo t z mà tại s bây jo a lại thay lg? Bao nh kỉ nịm of chg ta a đã quên ht r s? T ns cho a bit t sẽ hận a s cđời này of t.

Có vẻ dễ đọc hơn đúng không? :)

Kể từ khi internet bắt đầu phát triển ở Việt Nam vào năm 1992, tới tận những năm 2003 – 2004 mạng toàn cầu mới thực sự bùng nổ tại đất nước này với hàng ngàn quán net mọc lên ở khắp mọi nơi với giá 2000/giờ chơi. Các ứng dụng thường được sử dụng nhất là Yahoo Messege (YM!) và nhiều diễn đàn cũng xuất hiện (mà trong đó chắc khá nhiều người biết đến ACC.VN và Trường tồn). Lúc này, teencode đã trở nên biến thiên nhiều hơn và phát triển nhiều thể loại teencode khác nhau như kết hợp chữ với số hay dùng ký hiệu để gõ dấu, viết tắt nhiều hơn và đỉnh điểm là viết chữ ngược kết hợp số...cho tới thế hệ teencode ngày nay đang dùng.

Trên đây là tổng hợp các quá trình phát triển của teencode qua gần 20 năm qua, kể từ giai đoạn mới nhen nhóm hình thành loại chữ viết ngộ nghĩnh này cho đến khi nó bị chỉ trích do lạm dụng quá nhiều hiện nay. Bạn thấy nó thú vị chứ? :D