QUAN ĐIỂM VIẾT 2013-2017

BẠN CÓ LÀ ĐỘC GIẢ THÔNG THÁI?

BẠN CÓ LÀ ĐỘC GIẢ THÔNG THÁI?

Giữa thị trường xuất bản thượng vàng hạ cám như hiện nay, người tiêu dùng - người đọc cần phải rất tinh tế mới có thể lựa chọn được các đầu sách hay và phù hợp để bồi dưỡng tri thức cho mình. Thế nhưng nhìn vào các dòng sách đang hợp thị hiếu thì dường như rất hiếm người đọc có khả năng nhận định được thể loại phù hợp và tích cực đối với mình, tương tự với nền văn học mạng, sự tương tác giữa tác giả và người đọc rất ít khi xảy ra và cũng từ đó, hình thành nên một số bộ phận độc giả "xấu xí" hoặc "nông cạn" dựa trên những hành động mà họ đã thực hiện với văn hoá đọc. Vậy thì, như thế nào mới là một người tiêu dùng thông minh; một độc giả có ý thức và một người trí thức có đam mê phát triển văn hoá đọc trong giới trẻ hiện nay? Bài viết dưới đây thể hiện quan điểm riêng của người viết về các chuẩn đánh giá và tìm kiếm một người đọc thông minh và trí thức.

BIẾT CHỌN LỌC
Một người đọc thông thái sẽ luôn biết đâu là cuốn sách mình cần. Hiện nay, trên thị trường có hàng ngàn đầu sách khác nhau với vô vàn nội dung ẩn giấu bên trong, để có thể lựa chọn được một cuốn sách hay và tích cực là điều vô cùng khó khăn cho người đọc - nhất là đối với các độc giả còn trẻ, chưa có định hướng thể loại rõ ràng. Một cuốn sách có thể làm thay đổi cả cuộc đời một con người, những nét chữ có quyền uy nhiều hơn bạn tưởng. Vì thế nếu đọc được những quyển sách hay với nội dung bổ ích thì bạn có thể phát triển cả tương lai của mình theo một hướng tích cực hơn, ngược lại khi lựa chọn theo đại trà mà không có sự lọc lại thì điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới quan điểm và cuộc sống của bạn sau này. Nói một cách dễ hiểu, chúng ta có thể so sánh giữa hai người đọc ngôn tình và tiểu thuyết văn học kinh điển, rất dễ dàng nhận ra điểm khác biệt giữa đôi bên. Có một nền tảng tri thức vững chắc bằng những cuốn sách đã được cả thế giới - từ giới hàn lâm đến vô vạn người đọc tri thức xác nhận sẽ hành xử, tranh luận và tư duy nhạy bén hơn với người lựa chọn dòng sách đại trà, không kiến thức. Bạn có thể xem sự so sánh này như một tô mì tôm và chén súp vi cá đặc biệt vậy.

Có thể sẽ có nhiều bạn phản đối rằng ngôn tình vẫn có những bộ truyện hay và nhẹ nhàng, hay tại sao lại cứ phải lấy ngôn tình ra so sánh. Thì đáp án ở đây là mình luôn nhìn vào bức tranh tổng thể của cả hai dòng truyện - và qua hơn mười năm xem xét tư duy của đôi bên thì mình đã rút ra nhận định như trên, xét về các ảnh hưởng: ngôn tình luôn chiếm phần lớn nguyên nhân là tác động tiêu cực đến với người đọc, còn dòng sách kinh điển thì ngược lại. Vì thế, Biết Lựa Chọn là điều kiện tiên quyết để xác định được một người đọc có thông thái và có ý thức hay không.

BIẾT QUYỀN LỢI VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA MÌNH
Như ở bài "Vai trò của người đọc trong việc phát triển văn học trẻ" mà mình đã viết trước đó, vị thế và quyền lợi của người đọc là nhân tố quan trọng để hình thành và thúc đẩy một nền văn hoá đọc lành mạnh, tích cực. Một người đọc thông minh là người hiểu rõ vị trí và trách nhiệm của mình trong việc phát triển nền văn học trẻ tại Việt Nam.

Tại sao lại là trách nhiệm? Nói đúng hơn, việc hỗ trợ phát triển văn học trẻ còn là quyền lợi của độc giả, bởi lẽ khi có một nền văn học trẻ thịnh vượng, chính độc giả có thể gặt hái được quả ngọt với những câu chuyện, cuốn sách hay và tiếp thu thêm kiến thức cũng như có sự giải trí lành mạnh cho chính mình và mọi người xung quanh.

Thế nào gọi là quyền lợi? Khi nền văn hoá đọc được phát triển tích cực cùng các thể loại đa dạng, người đọc có thể tiếp cận được với các kiến thức bổ ích và hình thức giải trí hoạt động trí não tốt hơn. Từ đó nâng cao tư duy và tác động tích cực đến nhận thức về mọi mặt: xã hội - quan hệ - công việc - quan điểm tư tưởng...Nói cách khác, lựa chọn thể loại và đầu sách đọc một cách thông minh là việc bạn đang thực hiện trách nhiệm cá nhân với cộng đồng và thu về quyền lợi tiếp cận kiến thức và phương tiện giải trí cao cấp cho mình.

BIẾT TÌM HIỂU, SẺ CHIA
Một người đọc có ý thức sẽ không lập tức chấp nhận mọi kiến thức hoặc thông tin mà cuốn sách nào đó mang lại cho mình, sự tìm hiểu, so sánh, xem xét và đưa ra quan điểm riêng về kiến thức/thông tin đó nằm trong phản ứng của một độc giả nghiêm túc và chân chính. Tất cả các thông tin trong truyện đều chỉ nằm ở mức tương đối do tác giả đưa vào để khớp với các tình tiết sẵn có, vì thế trước khi công nhận chúng, người đọc nên tìm hiểu lại một lần nữa với các phương tiện tìm kiếm sẵn có để thực sự hiểu được thông tin và tiếp thu kiến thức cho mình. Trên thực tế, có khá nhiều bạn trẻ đọc mà không chọn lọc cũng như không xác nhận lại thông tin nhận được thông qua các cuốn sách, do vậy mới xảy ra một số tình huống dở khóc dở cười như tin rằng người có thể nhảy qua được trực thăng (Đạo tình), cưỡng dâm vẫn có thể không bị pháp luật sờ gáy (Dụ tình), sai lệch kiến thức về đạo Phật (Đức Phật và nàng)...mặc dù được gắn dưới mác tiểu thuyết và thường được dùng lý do "truyện nên có quyền tưởng tượng" nhưng người đọc cũng phải biết rõ cách phân biệt những kiến thức có bên trong cuốn sách mà mình đã lựa chọn theo dõi, đồng thời cũng cần tìm hiểu và xác nhận lại các thông tin để tránh việc hiểu sai, hiểu chệch.

Ngoài ra, một người đọc có đam mê con chữ thực sự sẽ luôn muốn sẻ chia những gì tích cực nhất. Các câu chuyện hay đang dần trở nên hiếm hoi giữa thị trường xuất bản thượng vàng hạ cám ngày nay do vậy để chúng được trở về với giá trị vốn có, việc sẻ chia giữa những độc giả thông thái là điều vô cùng cần thiết.

BIẾT LÊN TIẾNG, PHÂN BIỆT
Mặc dù đã có nhiều vụ việc diễn ra gần đây ở mọi thể loại - nhất là trong ngôn tình và đam mỹ, nhưng đa số những độc giả thuộc fan của dòng truyện này thường bỏ qua các lỗi sai về nhân cách và hành động của tác giả mà họ yêu thích - cụ thể là việc đạo văn hoặc cố gắng đưa các thông tin không phù hợp thuần phong mỹ tục vào truyện như cảnh chém giết, ảo tưởng quá đà về thân thế nhân vật hay việc cưỡng hiếp, ấu dâm...Một người đọc thông thái sẽ biết cách phân biệt những tình tiết sai trái so với tiêu chuẩn xã hội nhưng không chỉ có thể, họ còn biết lên tiếng phản ánh, chỉ trích và bài trừ các tình tiết trong truyện cũng như hành động sai trái của tác giả.

Chỉ khi nào độc giả có thể nâng tầm tri thức và nhận thức về đúng - sai, về luật bản quyền thì khi đó, văn hoá đọc và thị trường xuất bản văn học Việt mới có thể phát triển mạnh mẽ.