QUAN ĐIỂM VIẾT 2013-2017

VIẾT LÁCH CÓ CẦN PR KHÔNG? (2)

TẦM QUAN TRỌNG CỦA DANH TIẾNG

Thật khó khăn để khẳng định điều này tuy nhiên trong thời đại hiện tại (mà thậm chí là ở những thời đại trước đây nữa), danh tiếng là một thứ vũ khí khủng khiếp nhất mà con người đã tạo ra khi sống trong một xã hội cộng đồng. Trong cuốn “48 nguyên tắc chủ chốt của quyền lực” có đoạn như thế này: “Tiếng tăm sẽ bảo vệ ta trong trò chơi của dáng vẻ bề ngoài vì nó tạo thêm một thách thức đối với những cặp mắt dò xét của người khác, khiến họ khó có thể biết ta thực sự là ai, hơn nữa còn giúp ta kiểm soát được ít nhiều cách đánh giá của người khác – đặt ta vào thế mạnh. […] Cùng một hành động đó thôi, nhưng người khác cho là đáng quý hay đáng sợ lại tùy vào tiếng tăm của người hành động.”. Nói cách khác, danh tiếng là thứ quan trọng mà bất cứ ai cũng cần có và gìn giữ nó như sinh mạng của mình. Hãy phô bày cho người khác những gì mà họ muốn thấy ở bạn, bình tĩnh trước mọi lời công kích và phản công lại ngay khi đối thủ đang nằm trong vùng yếu thế. Tiếng tăm giúp bạn nổi trôi như sao trời và cũng có thể dìm bạn xuống tận cùng đại dương sâu thẳm. Nó là con dao hai lưỡi mà nếu bạn đùa vui không đúng cách, tay bạn có thể bị nhiều vết thương sâu hoắm.

Bây giờ, hãy nhìn lại về thị trường xuất bản hiện tại của Việt Nam. Nhìn vào các cuốn sách được lên trend và kiểm tra danh tiếng của tác giả gắn liền với những tác phẩm đó, bạn có thể dễ dàng nhận ra họ đã được công chúng biết đến với nhiều vai trò trước đó và có một lượng fans nhất định. Ngay cả bác Nguyễn Nhật Ánh cũng bắt đầu trở thành “gà vàng” của NXB Trẻ khi đã có kinh nghiệm và danh tiếng nhất định – người viết truyện young adult được biết đến nhiều nhất trong hàng chục năm qua. Những tác giả khác xây dựng danh tiếng của mình bằng nhiều cách khác nhau, và các tác giả trẻ hiện tại lựa chọn xây dựng danh tiếng của mình bằng cách nương theo thị hiếu xã hội – họ cung cấp cho người tiêu dùng bất cứ thứ gì mà họ cần. Bạn cô đơn ư? Hãy đọc tản văn của tôi. Bạn quan tâm tới vấn đề tình dục – tình yêu? Hãy đọc truyện ngắn của tôi. Bạn thích mơ mộng? Hãy đọc ngôn tình mà tôi viết. Mọi thứ, nhu cầu của độc giả được nhận định nhanh chóng và lấp đầy dễ dàng dù nội dung của chúng có hời hợt và rập khuôn đến mấy, miễn là bạn làm hài lòng và xây dựng hình tượng “Người thấu hiểu tâm tình”, bạn sẽ thành công.

Ngược lại, những tác giả kì cựu đi đường xa hơn. Họ xây dựng danh tiếng và bộ mặt của mình dựa trên tác phẩm. Họ tránh mọi thị phi, rời xa thị hiếu xã hội và bắt đầu đặt từng viên gạch trên nền móng thể loại mà mình đã lựa chọn. Hãy nhìn vào cô Nguyễn Ngọc Tư và bác Nguyễn Nhật Ánh, danh tiếng của họ gắn liền với một thể loại nhất định và sự chất lượng được đánh giá cao. Họ miệt mài và say đắm trong công việc sáng tác và để tinh túy trong tác phẩm của mình kéo toàn bộ tiếng tăm của họ lên, dù phải mất một thời gian dài để đạt được điều đó.

Hai ví dụ trên là những ví dụ tiêu biểu cho hai con đường mà mình đã nhắc đến trước đó. Và nếu như bạn để ý thì dù đi theo con đường nhanh hay chậm, danh tiếng luôn mang lại cho tất cả những người được nhắc đến lợi ích khổng lồ và khủng khiếp. Số lượng bản in và nhuận bút thu lại được đặt ở mức ổn định (Đối với bác Ánh thì có nghe phong thanh là số tiền bản quyền rất, rất khủng luôn), họ đã có được điều kiện đủ để tiếp tục sáng tác và xây dựng cái nghiệp của mình bằng cách này hay cách khác. Đó – chính là tầm quan trọng của việc có được danh tiếng.

LÀM CHỦ DANH TIẾNG

Bất cứ vấn đề nào cũng có hai mặt của nó, như một đồng xu. Danh tiếng có thể khiến bạn nổi trội hơn trong đám đông, nhưng cũng có thể khiến bạn bị đám đông nhấn chìm. Đó là một vòng lặp và là một trò chơi vô cùng nguy hiểm, trừ phi bạn có thể làm chủ danh tiếng của mình. Trong thời đại số hiện tại, có vô vàn cách để tạo dựng danh tiếng, bất kể về hướng tích cực hay tiêu cực. Nhưng riêng với mình thì mình cho rằng cách gìn giữ danh tiếng tốt nhất là xây dựng nó trên tri thức, quan điểm, sự tiếp thu và phản biện của bạn. Nếu bạn xây dựng danh tiếng của mình dựa trên những điều hời hợt và tiêu cực, chúng sẽ sớm bị sụp đổ và tan biến. Hãy nhìn vào đa số các nhận định về những tác giả trẻ hiện tại, có bao nhiêu điều về họ nằm trong vòng tích cực? Và hãy xem lại những nhận xét dành cho nhiều nhà văn kì cựu, có bao nhiêu điều tiêu cực đặt bên cạnh vô vàn các lời khen? Đó là sự khác biệt giữ nhanh và chậm, giữa tốc độ và sự bền bỉ.

Việc xây dựng danh tiếng là vô cùng quan trọng, nhưng gìn giữ được danh tiếng mới là điều khó khăn mà hiếm ai có thể làm được. Hãy luôn hiểu rằng một khi bạn càng có nhiều người biết đến, thì càng có nhiều sự chỉ trích hướng về phía bạn và vô vàn những ý kiến – quan điểm trái chiều. Cách bạn phản ứng và phản biện lại chúng chính là cách mà bạn gìn giữ danh tiếng của mình. Và để có thể đạt được tới tầm nghệ thuật phản biện cũng như ứng dụng nó một cách nhuần nhuyền, thì bạn phải liên tục dựng xây nền tảng tri thức của mình, tiếp thu mọi thông tin có chọn lọc và biến chúng trở thành quan điểm riêng của bản thân với niềm tin vững chắc.

Mình không đặt ra sự phán xét đối với những người lựa chọn đi theo con đường nổi danh nhanh chóng, đó là quyết định của họ. Nhưng mình cho rằng nếu bạn biết cách kết hợp tốt giữa hai phương cách xây dựng danh tiếng trên thì bạn hoàn toàn có thể rút ngắn quá trình đạt tới mục tiêu của bản thân. Trong suốt thời gian đó, cố gắng hoàn thiện chính mình cũng như tiếp thu cách kiến thức về PR – Personal Branding là vô cùng cần thiết. Hãy biết cách phân bổ sức lực của mình cho từng hạng mục cụ thể, để có thể đẩy mọi thứ lên tới mức tối đa nhất.

Mình được biết rằng có rất nhiều  người nổi tiếng thay vì cố gắng tự mình gìn giữ hình tượng cá nhân, họ sẽ hợp tác với một bên thứ ba để kiểm soát danh tiếng của mình với những chuyên gia có trình độ hơn. Đây cũng là một cách mà mình cho rằng cực kì thích hợp khi bạn đã có danh tiếng và muốn chuyên tâm vào vấn đề riêng của bản thân như sáng tác một cốt truyện mới hấp dẫn hơn mà không phải lo độc giả ngoài kia quên mất mình.

Ngoài ra, còn một yếu tố khác gắn liền trực tiếp với danh tiếng theo quan điểm cá nhân của mình: nhân phẩm. Trên thực tế, danh tiếng không từ chối bất cứ ai thèm khát nó, nhưng mình vẫn luôn tâm niệm rằng nếu một tác giả có tài giỏi và tiếng tăm đến mấy mà không có nhân phẩm thì cũng là thứ vứt đi. Đó là cách mà mình được dạy dõ cũng như là quan điểm riêng của mình về việc làm chủ danh tiếng.

(Còn tiếp)